Webinaria zrealizowane

  • CO WPŁYWA NA FUNKCJONOWANIE ZLEWNI RZECZNYCH POŁUDNIOWEGO SPITSBERGENU I JAKIE ZMIANY OBSERWUJEMY?, 13.12.2023 [NAGRANIE]

Reżim rzek Arktyki cechuje zmienność sezonowa, a ich aktywność ograniczona jest do relatywnie krótkiego okresu letniego. Dodatnie temperatury powietrza powodują gwałtowne topnienie pokrywy śnieżnej i lodu, co powoduje uruchomienie cieków. Na początku lata występują zwykle powodzie roztopowe, gdyż przemarznięty po zimie grunt nie pozwala na infiltrację wody. Latem wody rzek są uzupełniane przez opady deszczu, a w przypadku zlewni zlodowaconych dodatkowo wodą z topniejących lodowców. W okresie zimowym, kiedy temperatury są ujemne, rzeki arktyczne zamarzają.  

Wieloletnie obserwacje hydrometeorologiczne prowadzone w rejonie Polskiej Stacji Polarnej Hornsund na Spitsbergenie pozwalają nam lepiej zrozumieć i scharakteryzować procesy hydrologiczne oraz funkcjonowanie zlewni rzecznych w warunkach zmieniającego się klimatu. W trakcie webinarium opowiem o wynikach i wnioskach z przeprowadzonych prac badawczych.  
Prelegent: dr Tomasz Wawrzyniak – polarnik, hydrolog, klimatolog, adiunkt w Zakładzie Badań Polarnych i Morskich Instytutu Geofizyki Polskiej Akademii Nauk. Uczestnik wielu wypraw naukowych, w tym od 15 lat w rejon Arktyki, koordynator monitoringu hydrometeorologicznego prowadzonego w Polskiej Stacji Polarnej Hornsund na Spitsbergenie.
  • POLSCY POLARNICY W POSZUKIWANIU GAZU, 6.12.2023 [NAGRANIE]

Podczas webinarium wyjaśnimy, dlaczego Arktyka jest najlepszym regionem do śledzenia skutków zmian klimatu w kontekście emisji metanu, a także co je kontroluje na Svalbardzie i ogólnie w regionach polarnych. Zastanowimy się również nad przyszłością kriosfery w kontekście strumieni metanu oraz przedstawimy dostępne rozwiązania technologiczne, które pozwolą obniżyć poziom metanu w atmosferze.

Prowadzący: dr Maciej Bartosiewicz – doświadczony limnolog i biogeochemik zajmującym się ekosystemami słodkowodnymi. W 2015 roku obronił pracę doktorską w Institut national de la recherche scientifique w Quebecu, wyjaśniając wpływ fal upałów na przetwarzanie węgla i emisję gazów cieplarnianych z jezior. Następnie rozpoczął staż naukowy na Uniwersytecie w Bazylei, koncentrując się na procesach odpowiedzialnych za produkcję metanu w natlenionych wodach ("paradoks metanu"). Podczas tego stażu opracował system monitorowania metanu wdrożony w stawach termokrasowych w zachodniej Syberii. Od 2021 roku pracuje na stanowisku adiunkta w IGF PAN, kierując projektem finansowanym z programu PASIFIC Marie Curie Cofund Scheme, a także dużym międzynarodowym projektem polsko-szwajcarskim finansowanym przez NSF. Jest recenzentem w wielu prestiżowych czasopismach, w tym „Nature Climate Change” i „Global Change Biology”. W 2019 roku jego praca "Hot tops, cold bottoms: Synergistic climate warming and shielding effects increase carbon burial in lakes" została opublikowana w “Nature Climate Change” i była najczęściej pobieranym artykułem w “Limnology and Oceanography Letters”. W swoim obecnym projekcie stara się zrozumieć, co kontroluje strumienie gazów cieplarnianych i przetwarzanie materii organicznej w wysokich jeziorach arktycznych w strefie granicznej wieloletniej zmarzliny.

  • HEAT TRANSPORT FROM ATLANTIC OCEAN TO SVALBARD, 29.11.2023 [RECORDING]

This talk is a simplified introduction to the role of ocean circulation in transferring heat to Svalbard. It includes a non-technical summary of the tools used by oceanographers and example data from Svalbard fjords. Overall aim is to convey the significance of oceanic processes in the climate system.    

Presenter: Dr. Vineet Jain – works as an Adiunkt in the Department of Polar and Marine Research in the Institute of Geophysics (IGF PAN). He specializes in physical oceanography and his research interests include mixed-layer, water masses and ocean dynamics. 

  • JAK SZYBKO COFAJĄ SIĘ KLIFY MORSKIE?, 15.11.2023 [NAGRANIE]
Wzdłuż większości wybrzeży na świecie obecne są klify. Różnią się pod względem wysokości, geologii, warunków falowych na morzu, zagospodarowania przez człowieka i wielu innych czynników. W czasie prelekcji przedstawimy główne elementy rzeźby na wybrzeżach skalistych oraz zróżnicowanie procesów w obrębie klifów. Omówimy szereg technik wykorzystywanych do mierzenia tempa cofania klifów, w tym metody kartograficzne, użycie danych 3D ze skaningu laserowego i fotogrametrii oraz datowanie metodą izotopów kosmogenicznych. Pokażemy też zróżnicowanie tempa erozji w zależności od typu skał i energii fal morskich.
Prelegentka: dr Zuzanna Świrad – geomorfolożka, adiunkt w Zakładzie Badań Polarnych i Morskich IGF PAN. Interesuje się procesami przybrzeżnymi, brzegowymi i stokowymi. Prowadziła lub prowadzi badania w Anglii, Nepalu, Kalifornii i na Spitsbergenie.
  • POLE MAGNETYCZNE ZIEMI A WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW, 8.11.2023 [NAGRANIE]
Spotkanie poświęcone będzie zagadnieniu wzajemnych przemieszczeń płyt litosfery, które popularnie zwane jest wędrówką kontynentów. Porozmawiamy o mechanizmach, które odpowiadają za ruch kontynentów. Prześledzimy historię ich wędrówki w ciągu ostatniego miliarda lat. Spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, na ile precyzyjnie jesteśmy wstanie określić pozycje płyt litosfery w odległych epokach geologicznych i czy mogą pomóc nam w tym zadaniu badania ówczesnego pola magnetycznego zapisanego w skałach.
Prelegent: Krzysztof Michalski – dr hab. nauk o Ziemi, pracownik Laboratorium Paleomagnetyzmu Zakładu Magnetyzmu IGF PAN, kierownik kilkudziesięciu ekspedycji w rejon arktycznego archipelagu Svalbard, autor szeregu publikacji dotyczących paleomagnetyzmu i rekonstrukcji paleogeograficznych europejskiego sektora Arktyki.
  • INVESTIGATING EVAPORATION IN HORNSUND AREA (SW SPITSBERGEN), 25.10.2023 [RECORDING]

Evaporation is an important component of the hydrological cycle but remains understudied in High Arctic Svalbard. With ongoing climate change and an increase in air temperature, evaporation rates are likely to increase. This presentation explains the Arctic hydrological cycle and how we measure and analyse evaporation at Hornsund.

Presenter: Nicole Hanselmann – a PhD student at the International Environmental Doctoral School at the Department of Hydrology and Hydrodynamics IGF PAN. She is studying the effects of climate change on High Arctic catchments. Her current research focus is to find better estimates for land evaporation at Hornsund SW.

  • GŁĘBOKIE SONDOWANIA SEJSMICZNE (GSS) – HISTORIE Z REJONÓW POLARNYCH I EUROPY CENTRALNEJ, 18.10.2023 [NAGRANIE]

Podstawowymi danymi obserwacyjnymi w sejsmologii są sejsmogramy, czyli zapisy fal sejsmicznych dokonywane przez sejsmografy. Fale sejsmiczne są falami sprężystymi rozchodzącymi się w Ziemi. Mogą powstać wskutek wielu czynników, np. trzęsień ziemi, eksplozji materiałów wybuchowych, działalności górniczej… Obserwując te fale można wyciągnąć wnioski dotyczące budowy wnętrza Ziemi. Głębokie sondowania sejsmiczne (GSS) są metodą badania struktury skorupy ziemskiej (jak też nieco głębiej) polegającą na wzbudzaniu (za pomocą materiałów wybuchowych lub specjalnych urządzeń) fal sejsmicznych i ich rejestracji za pomocą sejsmografów. Metoda ta wykorzystywana jest w geofizyce poszukiwawczej i w analizie budowy wnętrza Ziemi. Zostaną przedstawione wybrane eksperymenty z udziałem Polaków prowadzone w różnych warunkach terenowych, na morzu i lądzie, m.in. w Polsce, Ukrainie, okolicach Svalbardu w Arktyce i Zatoce Admiralicji w Antarktyce.

Prelegent: dr hab. Wojciech Czuba – pracownik Instytutu Geofizyki Polskiej Akademii Nauk od 1994 roku zajmujący się od początku modelowaniem sejsmicznym na podstawie głębokich sondowań sejsmicznych. Uczestnik wielu projektów międzynarodowych i ekspedycji terenowych. Kierownik morskich wypraw polarnych. Kierownik Zakładu Sejsmicznych Badań Litosfery.

  • CZY ZMIANY KLIMATYCZNE SĄ WIDOCZNE POD ZIEMIĄ? ANALOGIE POMIĘDZY BADANIAMI PERMAFROSTU NA SPITSBERGENIE A STRUKTURAMI OSUWISKOWYMI W POLSCE, 11.10.2023 [NAGRANIE]

Zmiany klimatyczne są doskonale udokumentowane i obserwowane powierzchniowo, szczególnie w obszarach subpolarnych. Ale czy mogą one oddziaływać głębiej? Czy możliwe jest odniesienie wyników badań polarnych do zjawisk obserwowanych w Europie? Szczególnym przykładem są zmiany płytkiej strefy przypowierzchniowej, gdzie obserwuje się szybką ewolucję czynników hydrologicznych pod wpływem zmian termicznych. Mechanizm ten znajduje odniesienie w dwóch z pozoru odmiennych zjawiskach geologicznych: ewolucji permafrostu oraz powstawaniu osuwisk w obszarach górskich. W obu przypadkach obserwuje się znacznie większe oddziaływanie temperatury poprzez zmiany hydrologiczne niż jej bezpośredni wpływ na struktury skalne. Podczas webinarium postaram się przedstawić Państwu, w jaki sposób opracowana dla badań polarnych metodyka znajduje zastosowanie w rozwiązywaniu problemów lokalnych, jakim są osuwiska w Polsce.

Prelegent: dr Artur Marciniak – adiunkt w Zakładzie Obrazowania Geofizycznego IGF PAN. Związany z Instytutem od 2015 roku, gdzie ukończył pracę magisterską i doktorat. Absolwent Uniwersytetu Śląskiego na kierunku geofizyka. Zajmuje się badaniem zmienność i dynamiki płytkiej strefy przypowierzchniowej z wykorzystaniem wielu metod geofizycznych, zwłaszcza sejsmicznych. Szczególnie interesuje się obrazowaniem struktur poglacjalnych i osuwiskowych.
  • W POGONI ZA MOTYLEM, CZYLI CZY (ŚREDNIOTERMINOWE) PROGNOZY POGODY MAJĄ SENS?, 27.09.2023 [NAGRANIE]

Prognozy pogody są źródłem kluczowych informacji z punktu widzenia społeczeństw. W przeszłości prognozowanie odbywało się głównie metodą klimatyczną (jaka była pogoda rok, dwa lata, dziesięć lat temu), wspomaganą lokalną wiedzą (jak wieje od góry, to będzie słońce, a jak na górę, to będzie deszcz) bądź synoptyczną (dzisiejszy układ ciśnienia wygląda jak ten z 15 października 2008, więc jego ewolucja powinna być podobna). Od ok. 100 lat w coraz większej mierze polegamy na podejściu opartym na rozwiązaniu równań mechaniki płynów. Podejście to połączone z systematycznymi obserwacjami stanu atmosfery umożliwiają wykonywanie prognoz nie tylko na kilka - kilkadziesiąt godzin, ale na dni, tygodnie, miesiące, lata, a nawet milenia (jak w przypadku projekcji klimatycznych). Równania mechaniki płynów są chaotyczne w swojej naturze, co oznacza silną zależność prognozy od danych początkowych. Ten przykład chaosu deterministycznego dorobił się nazwy rozpoznawanej w popkulturze - efekt motyla.

Czy zatem prognozowanie pogody na kilka - kilkanaście dni jest w ogóle możliwe? I czym w takim razie są prognozy średnioterminowe? Czy niosą jakąkolwiek wartość dodaną? Na te pytania postaram się odpowiedzieć w czasie webinarium. Dołożę także starań, abyście ze spotkania wyszli z nieco lepszym zrozumieniem tego, czego możemy, a czego nie możemy oczekiwać od prognozy pogody na jeden dzień, jeden tydzień i jeden miesiąc do przodu.

Prelegent: dr Darek Baranowski – jest fizykiem atmosfery zajmującym się oddziaływaniami atmosfera – ocean i procesami kształtującymi pogodę w skali średnioterminowej, to jest od kilku dni do kilku tygodni. Zajmuje się głównie tropikami ze szczególnym uwzględnieniem obszaru pomiędzy Oceanem Indyjskim a zachodnim Pacyfikiem. Badani prowadził na Uniwersytecie Warszawskim (doktorat 2015), Scripps Institution of Oceanography, NASA Jet Propultion Laboratory. Od 2018 w IGF PAN.

  • SZTOKHOLM, MIASTO MOICH (GEOGRAFICZNYCH) MARZEŃ, 20.09.2023 [NAGRANIE]

Sztokholm, stolica Szwecji, ustępuje pod względem sławy czy historycznego znaczenia innym europejskim stolicom, jednak niewątpliwie jest miastem o niezwykłej geografii. Rozmieszczone na … wyspach, miasto obejmuje wybrzeża morskie i jeziorne, dramatyczne skaliste skarpy, łagodne łąki, gęste dzielnice kamienic i osiedla harmonijnie owinięte wokół wzgórz. Większość miast na świecie położonych jest w miejscach, gdzie warunki geograficzne zapewniały ich mieszkańcom wodę, zasoby naturalne, czy łatwość obrony danego miejsca. Sztokholm łączy wszystkie te uwarunkowania, zaś różnorodność i wyrazistość geograficzna miasta daje nam szansę przyjrzeć się interakcjom między przyrodą, a cywilizacją, między naturalnym krajobrazem, a zabudową. Zapraszam na wirtualny spacer po Sztokholmie, podczas którego przyjrzymy się temu, co często umyka uwadze mieszkańców i turystów – bliskim relacjom między miastem i geografią.

Prelegent: Julian Podgórski – doktorant Międzynarodowej Środowiskowej Szkoły Doktorskiej w Zakładzie Badań Polarnych i Morskich IGF PAN. Zajmuje się teledetekcją, geoinformatyką, lodowcami, a w szczególności górami lodowymi.

  • DANCING WITHIN THE RIVER: THE PROBLEM OF PLASTICS, 13.09.2023 [RECORDING]

The signature of humans on Earth is evident in each natural system, and when we look at rivers it entails pollution. Plastic pollution has been hitting the headlines lately, and the main reason is that we do not know much about its effects on animals and the environment. My research focusses on a very small aspect of the plastic problem: when plastic fragments deposited at the bed of rivers start to move again, transported by the current.

Presenter: Arianna Varrani works as research assistant at the Institute of Geophysics, pursuing a double PhD in Earth Science and Civil and Environmental Engineering, thanks to a collaboration with the University of Bologna, in Italy, where she carried out part of the experimental work. Her research focusses on the near-bed transport of microplastics in rivers and streams. She is mother to a bilingual child, and speaks 3 languages fluently. 
  • LÓD MORSKI W CIEKAWOSTKACH, 6.09.2023 [NAGRANIE]
Czym się różni lód morski od góry lodowej? Jak zmienia się zasięg lodu morskiego w ciągu roku oraz na przestrzeni lat? Dlaczego lód morski jest tak ważny dla klimatu Ziemi? Na te i podobne pytania odpowiemy podczas webinarium. Dodatkowo przedstawimy założenia i osiągnięcia ekspedycji MOSAIC - wyprawy naukowców na nowoczesnym lodołamaczu, który ponad rok dryfował w lodzie morskim niedaleko bieguna północnego.
Prelegentka: dr Agata Goździk – geofizyczka i edukatorka, kierownik Działu Komunikacji Naukowej i Edukacji w Instytucie Geofizyki PAN, koordynatorka ogólnopolskich i międzynarodowych projektów edukacyjnych (EDUSCIENCE, EDU-ARCTIC, ERIS, EDU-ARCTIC2, ODYSSEY, BRITEC, EDU-ARCTIC.PL), członkini Zespołu Doradczego ds. kryzysu klimatycznego przy Prezesie PAN w latach 2020-2022.
  • ISLANDIA - GALERIA GEOFIZYCZNYCH CUDÓW, 30.08.2023 [NAGRANIE]
Od lodowców po wulkany, od zimnego wiatru po gorące źródła, Islandia to istna lekcja geofizyki. Liczne filmy i seriale przyzwyczaiły nas do "księżycowych" pól lawy i majestatycznych fiordów, ale te fotogeniczne krajobrazy to tylko część geologicznego i geograficznego bogactwa tego kraju. Na tym webinarium spojrzymy na naturalne cuda Islandii okiem geofizycznym. Jak powstały fiordy? Skąd bierze się zorza polarna? I jakie procesy uczyniły z Islandii niepowtarzalną wyspę fascynującą od lat artystów, naukowców i turystów? Na te i inne pytania odpowie wycieczka po galerii geofizycznych cudów Islandii.
Prelegent: Julian Podgórski – doktorant Międzynarodowej Środowiskowej Szkoły Doktorskiej w Zakładzie Badań Polarnych i Morskich IGF PAN. Zajmuje się teledetekcją, geoinformatyką, lodowcami, a w szczególności górami lodowymi.
  • ATLANTYFIKACJA ARKTYKI OKIEM BIOLOGA MORZA, 23.08.2023 [NAGRANIE]

Ocean Arktyczny to jeden z najszybciej ocieplających się regionów świata. Przyczynia się do tego wzrost temperatury i zasolenia wód atlantyckich, docierających do Arktyki. Przyspieszają one tempo topnienia pokrywy lodowej, zaburzają mieszanie się wód i wpływają na lokalną faunę i florę. W efekcie tych procesów znaczna część Oceanu Arktycznego, pod względem oceanograficznym i ekologicznym, coraz bardziej przypomina Atlantyk, stąd też nazwa tego zjawiska – atlantyfikacja Arktyki.  Webinarium rozpocznę od opowiedzenia o unikalności Oceanu Arktycznego, która kształtuje jego podatność na zmiany. Następnie przybliżę temat atlantyfikacji Arktyki, objaśniając mechanizmy jej postępowania oraz jej konsekwencje ekologiczne.

Prelegent: dr Maciej Mańko jest adiunktem Katedry Biologii Morza i Biotechnologii Wydziału Oceanografii i Geografii Uniwersytetu Gdańskiego. W swojej pracy doktorskiej badał możliwość wykorzystania meduz i innych zwierząt galaretowatych do monitorowania efektów zmiany klimatu w Oceanie Arktycznym. Jego obecne badania dotyczą ewolucji cykli życia organizmów galaretowatych i ich różnorodności, szczególnie w głębinach oceanicznych. 

  • CO DZIEJE SIĘ NA POWIERZCHNI LODOWCA?, 2.08.2023 [NAGRANIE]

W wielu rejonach świata górskie lodowce stanowią kluczowe źródło wody dla rolnictwa czy energetyki. Jednym z takich miejsc jest środkowe Chile, gdzie susza daje się mieszkańcom we znaki od 13 lat. Zrozumienie i monitoring sytuacji lodowców ma więc kluczowe znaczenie. Podczas webinarium odwiedzimy Chile, poznacie andyjski lodowiec Universidad, dowiecie się co widać z kosmosu, a czego nie i jak zmienić zdjęcie lodowca w mapę skał. Spróbujemy też zastanowić się co może czekać lodowiec i Chile w przyszłości.

Webinarium przedstawi wyniki projektu "Badanie zmian hydrologii powierzchniowej lodowca górskiego przy pomocy wysokorozdzielczych zobrazowań lotniczych i satelitarnych oraz uczenia maszynowego" realizowanego w IGF PAN, finansowanego przez grant Narodowego Centrum Nauki.
Prelegent: Julian Podgórski – doktorant Międzynarodowej Środowiskowej Szkoły Doktorskiej w Zakładzie Badań Polarnych i Morskich IGF PAN. Zajmuje się teledetekcją, geoinformatyką, lodowcami, a w szczególności górami lodowymi.
  • CHEMIA W GEOLOGII, CZYLI O INTERDYSCYPLINARNOŚCI W NAUCE, 26.07.2023 [NAGRANIE]
Geologia jest nauką o Ziemi, interferuje ona jednak z innymi dziedzinami, np. wykorzystując metody chemiczne lub fizyczne. W ten sposób geolodzy zyskują nowe narzędzia, których używają w celu poznania i zrozumienia procesów zachodzących zarówno wewnątrz jak i na powierzchni naszej planety.
W środę, 26 lipca, w ramach GeoGadki, usłyszymy z czego zbudowane są skały, o ich różnorodności, o warunkach w jakich powstają, a także o odkryciach z dziedziny chemii, które pozwalają geologom na całym świecie czytać skały niczym książki i zdobywać coraz więcej informacji o historii Ziemi.
Prelegent: Marcin Mieszczak – doktorant w Zakładzie Badań Polarnych i Morskich Instytutu Geofizyki PAN, uczestnik wypraw polarnych na Grenlandię, uczestnik projektu Poles Together.
  • ABSTRAKCJE, ABSTRAKCJE I JESZCZE RAZ ABSTRAKCJE, CZYLI KONKRETNIE O TYM, JAK O PROCESACH GEOFIZYCZNYCH MYŚLI TEORETYK, 5.07.2023 [NAGRANIE]
O czym myśli geofizyk-teoretyk, kiedy mówi, że myśli? Jaki elementarz musi opanować, by w ogóle zacząć myśleć o procesach geofizycznych? Co nam dają nowe pojęcia przy opisie dawno odkrytych zjawisk? Tak jak nie ma królewskiej drogi do (zrozumienia) matematyki, tak i tez nie ma królewskiej drogi do zrozumienia procesów geofizycznych. Jest tak zasadniczo dlatego, że współczesna geofizyka teoretyczna bardzo mocno korzysta z nowoczesnych metod matematyki i – oczywiście - pojęć fizyki. Nie znaczy to jednak, że nie można o takich zagadnieniach opowiedzieć w sposób przystępny i zrozumiały – a taki jest właśnie cel tego webinarium.
Zapraszamy zatem na wycieczkę - z przewodnikiem - do wspaniałej i różnorodnej krainy abstrakcji geofizycznych. Odwiedzimy fabrykę modeli teoretycznych, a tam przyjrzymy się zarówno dostawcom komponentów, samemu procesowi ich tworzenia, jak i działowi kontroli jakości produktów.
Dowiemy się też o tym, czego nigdy się nie dowiemy.

Przewodnikiem będzie dr hab. Mariusz Białecki, profesor Instytutu Geofizyki PAN, kierownik Zakładu Obrazowania Geofizycznego. Zdolność bezpiecznego poruszania się po terenie abstrakcji nabywał m.in. na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego (doktorat), na Wydziale Matematyki Uniwersytetu Tokijskiego (post-doc) i w Instytucie Geofizyki PAN (habilitacja). Na co dzień zajmuje się dynamiką nieliniową, modelowaniem układów złożonych i automatami komórkowymi.

  • ARE HUMANS CHANGING LAND USE AND INCREASING SOIL LOSS?, 28 CZERWCA 2023 [RECORDING]
Natural coverage guarantees that soil will not be washed away, assuring land productivity. Moving towards more intensive agricultural activities and enlarging settlements degrades natural coverage, increasing soil loss and eventually decreasing land productivity. This is very evident in Ethiopia, where the growing population requires more cities and agricultural fields, with a consequent increment in soil loss, which also negatively affects watercourses. This study assesses past and future impacts of land use changes on sediment yield and siltation on the Fincha reservoir.

Presenter: dr Michael Nones – an Associate Professor in the Hydrology and Hydrodynamics Department at the Institute of Geophysics, Polish Academy of Sciences in Warsaw, Poland. He currently works on fluvial morphodynamics and geomorphology, combining numerical modelling with remote sensing. He is interested in understanding how landscape changes influence the transport of sediment on hillslopes and rivers.

  • CZY 3,75 MILIARDA LAT TEMU MOŻNA BYŁO LEŻEĆ NA PLAŻY ORAZ INNE PYTANIA, NA KTÓRE MOŻEMY ODPOWIEDZIEĆ BADAJĄC ZIARNA CYRKONU, 21 CZERWCA 2023 [NAGRANIE]

Znaczna część informacji o warunkach panujących na wczesnym etapie trwania naszej plany (4.5–2.5 mld lat temu) pochodzi z badań nad ziarnami cyrkonu. Jest to jeden z najbardziej trwałych oraz stabilnych minerałów, który zachowuje się mimo wietrzenia, podgrzewania czy nawet częściowego przetapiania skał. Stanowi on najstarszy zachowany ziemski materiał, datowany na 4.47 mld lat. Jego właściwości sprawiają, że jest on też idealnym minerałem wykorzystywanym do datowania izotopowego oraz rekonstrukcji środowiska przyrodniczego z tamtego okresu. W trakcie prezentacji zostaną przedstawione sposoby jego wykorzystania by odpowiedzieć na nurtujące nie tylko naukowców pytania, od obecności życia, po istnienie wynurzonych lądów, a co za tym idzie… plaż.

Prelegent: dr Piotr Król – jest geologiem pracującym w Zakładzie Badań Polarnych i Morskich Instytutu Geofizyki PAN. Stopień doktora uzyskał w Instytucie Nauk Geologicznych PAN. Jego praca doktorska dotyczyła rekonstrukcji procesów magmowych w archaicznym Kompleksie Napier we Wschodniej Antarktydzie. Był członkiem wyprawy naukowej na Grenlandię w ramach projektu „PAAN Wspólny biegun - brakujący link pomiędzy Arktycznym i Antarktycznym zapisem wczesnej Ziemi”. Jego zainteresowania naukowe dotyczą geochronologii oraz geologii izotopowej skał archaicznych, tj. pomiędzy 4.0 a 2.5 mld lat temu. Prywatnie pasjonat języka hiszpańskiego oraz literatury.

  • O ZASTOSOWANIU CZERWONEGO BARWNIKA DO ANALIZ ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ ZANIECZYSZCZEŃ, 14 CZERWCA 2023 [NAGRANIE]

Zastosowanie czerwonego barwnika do analizy rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń jest ważnym narzędziem w badaniach nad jakością wód. Czerwony barwnik, Rodamina WT, jest barwnym środkiem chemicznym, który można bezpiecznie dodać do rzek, aby śledzić przepływ wody i zanieczyszczeń. Gdy barwnik jest wpuszczany do rzeki, naukowcy mogą obserwować, jak się rozprzestrzenia i gdzie się zatrzymuje. To pozwala na identyfikację obszarów, które mogą być najbardziej dotknięte zanieczyszczeniem, oraz na ocenę skuteczności działań ochronnych. Wykorzystanie czerwonego barwnika jako znacznika pomaga w identyfikacji parametrów niezbędnych w modelach komputerowych używanych do symulacji rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń. Te informacje są niezwykle cenne dla tworzenia dokładnych modeli komputerowych, które mogą symulować jak zachowują się zanieczyszczenia w rzekach np. w przypadku awarii i katastrof. Na podstawie danych związanych ze sposobem i szybkością transportu czerwonego barwnika, badacze są w stanie ustalić istotne parametry, takie jak współczynniki przemieszczania się zanieczyszczeń, oraz wpływ różnych warunków środowiskowych np. roślinności na procesy rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń.

Prelegentka: dr hab. inż. Monika Kalinowska – jest profesorem Instytutu Geofizyki Polskiej Akademii Nauk, gdzie pełni również funkcję zastępcy kierownika Zakładu Hydrologii i Hydrodynamiki. Jej główne zainteresowania badawcze to modelowanie rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powierzchniowych wodach płynących oraz metody numeryczne w mechanice płynów. Uzyskała tytuł magistra fizyki na Akademii Górniczo Hutniczej w Krakowie w 2003 roku oraz doktorat z geofizyki w Instytucie Geofizyki PAN w 2008 roku. W latach 2002-2003 pracowała w CERN (Europejska Organizacja Badań Jądrowych) w eksperymencie ATLAS przy LHC. Jest przewodniczącą Międzynarodowej Szkoły Hydrauliki, konferencji organizowanej co dwa lata pod patronatem Komitetu Gospodarki Wodnej PAN oraz międzynarodowej organizacji IAHR. Jest członkiem Komitetu Gospodarki Wodnej PAN, Komitetu Geofizyki PAN, oraz międzynarodowej organizacji IAHR (Międzynarodowe Stowarzyszenie Inżynierii i Badań Wodno-Środowiskowych).

  • SEJSMOLOGIA ŚRODOWISKOWA - CZY METODY POSZUKIWANIA ROPY MOGĄ WSPIERAĆ ADAPTACJE DO ZMIAN KLIMATU?, 31 MAJA 2023 [NAGRANIE]
Metody sejsmiczne wykorzystywane w przemyśle naftowym w ostatnich 100 latach pozwoliły na rozpoznanie i wydobycie ogromnych ilości ropy i gazu. Te nośniki energii są najbardziej istotne w obserwowanych zmianach klimatu poprzez zwiększenie procesów szklarniowych w systemie ziemskim. Czy te same metody mogą pomóc w zrozumieniu zachodzących procesów, monitorowaniu ich, a także w przystosowaniu się do zmieniających warunków środowiskowych? Podczas webinarium przedstawione będą podstawy metod sejsmicznych oraz rozwój metod przypowierzchniowych w badaniach środowiskowych w Polsce. Na przykładach badań wieloletniej zmarzliny w Arktyce oraz pomiarów w Polsce przedstawione zostaną najnowsze i niespodziewane wyniki dotyczące zagrożeń klimatycznych. Przedstawiony będzie również aktualny projekt dotyczący bezpieczeństwa obiektów krytycznych w Polsce.

Prelegent: Prof. Mariusz Majdański jest fizykiem związanym zawodowo z Instytutem Geofizyki PAN. Stopień doktora uzyskał na Uniwersytecie Warszawskim. Metod sejsmiki przemysłowej uczył się na stażu podoktorskim w Schlumberger w Wielkiej Brytanii. Prowadził badania na Uniwersytecie w Oulu w Finlandii oraz Uniwersytecie w Durham w Wielkiej Brytanii. Zajmuje się modelowaniem sejsmicznym skorupy ziemskiej, analizą danych sejsmicznych i grawitacyjnych, sejsmiką przypowierzchniową czy badaniem wieloletniej zmarzliny. Uczestniczył w wielu eksperymentach polowych, w tym w ekspedycjach do Arktyki i Antarktydy. Jest autorem 45 publikacji naukowych i ponad 70 prezentacji na konferencjach międzynarodowych. Aktualnie jest także Z-cą Dyrektora ds. naukowych IGF PAN oraz Przewodniczącym Komitetu Geofizyki PAN.

  • SHAPING THE EARHT: INSIGHTS INTO PLATE TECTONICS, 24 MAJA 2023 [RECORDING]
What shape our planet Earth? How enormous do mountains form? How do volcanic systems develop? All these and related questions can be answered using the ‘Plate tectonic’ theory. Plate tectonics is the scientific theory that explains how the Earth's surface is shaped and how it continues to change over time. It describes the movement of large sections of the Earth's crust and mantle, called lithospheric plates. These plates can interact with each other in different ways, causing a wide range of geological phenomena, such as earthquakes, volcanic eruptions, and the formation of mountains and ocean basins. In essence, plate tectonics shapes the Earth's landscape, and understanding this process is crucial for predicting natural hazards, developing of natural resources, and understanding the geological history of the Earth. Through the lens of plate tectonics, we can gain deeper insights into the physical processes that have shaped our planet and continue to shape it today, ultimately helping us to better understand and protect our planet's natural systems.
Presenter: Tanmay Tushar Keluskar – The presenter is a Ph.D. candidate in the Department of Polar and Marine Research at the Polish Academy of Sciences. He started his research work in physical volcanology while working on ignimbrites in the Deccan volcanic province. Currently, he is working on the geochemistry and the geochronology of Archean rocks of the North Atlantic Craton of Labrador. His research aims at understanding the evolution of continental crust using geochronological and other isotopic techniques.
Podstawowym problemem środowiskowym związanym z energią jądrową jest produkcja odpadów promieniotwórczych, które mogą być niebezpieczne dla ludzi i środowiska naturalnego. W trakcie spotkania dr Luks opowie o najnowszych badaniach związanych z depozycją radionuklidów na lodowcach Spitsbergenu. W próbkach śniegu pobranych z lodowców na Spitsbergenie stwierdzono wysoki poziom pierwiastków promieniotwórczych, co wskazuje na daleki transport cząstek odpadów jądrowych z niższych szerokości geograficznych. Prawdopodobnie było to spowodowane napływem ciepłej i wilgotnej masy powietrza, która przyniosła zanieczyszczenia z Europy Środkowej do Arktyki.
Prelegent: dr Bartłomiej Luks - adiunkt w Zakładzie Badań Polarnych i Morskich IGF PAN. Jego główne zainteresowania badawcze to reakcja lodowców na zmiany klimatu, bilans masy lodowców, właściwości fizyczne śniegu i rozkład pokrywy śnieżnej w rejonach niezlodzonych Svalbardu. Brał udział w kilkudziesięciu projektach badawczych Arktyce i Antarktyce, skupiających się na bilansie masy lodowców, właściwościach fizycznych pokrywy śnieżnej oraz zanieczyszczeniach i drobnoustrojach deponowanych w pokrywie śnieżnej.
  • DLACZEGO NIE WCHODZI SIĘ DWA RAZY DO TEJ SAMEJ RZEKI? BADANIA HYDROLOGICZNE NA SPITSBERGENIE, 26 KWIETNIA 2023 [NAGRANIE]
Jak się zmieniał reżim rzeczny rzek arktycznych na przestrzeni lat? Czy wody ubywa, czy może płynie jej coraz więcej wraz z topnieniem lodowców? Ile stopni ma woda w rzece arktycznej latem? Jakie czynniki mają wpływ na intensywne pod względem hydrologicznym zmiany zachodzące w Arktyce? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć podczas tego webinarium. Porozmawiamy również o tym, jak nie spanikować wpadając do wartkiego nurtu lodowatej wody na lodowcu, jak, mając skręconą kostkę, uciec przed niedźwiedziem polarnym, jak przeżyć kilka miesięcy bez bieżącej wody, telefonu i internetu oraz jak zorganizować miesięczny wyjazd terenowy do Arktyki mając półrocznego niemowlaka. Krótka opowieść o zmieniającym się podejściu do pracy w Arktyce oczami najpierw studentki, potem doktorantki, pracownika oraz mamy. 
Prelegentka: Marta Majerska – doktorantka i asystent w Zakładzie Hydrologii i Hydrodynamiki Instytutu Geofizyki PAN. Zajmuje się badaniem zmienności temperatury wody w wybranych rzekach południowego Spitsbergenu w ramach grantu NCBR. Uczestniczka trzech letnich wypraw polarnych UMK, obecnie prowadzi badania w okolicy PSP Hornsund.  
  • PROJEKT RAW – JAK RECESJA WPŁYWA NA ZMIANY WARUNKÓW ŻYCIA W WODACH FIORDÓW?, 19 KWIETNIA 2023 [NAGRANIE]

Podczas webinarium opowiemy o założeniach i pierwszych sezonach realizacji interdyscyplinarnego projektu określenia tempa i kierunków zmian biogeochemicznych morsko-glacjalnego środowiska lodowców kończących się na lądzie oraz uchodzących do morza i ich morskiego przedpola.

Topnienie lodowców powoduje zmiany ilości zawiesin mineralnych i składu chemicznego wód spływających do morza. Te zmiany mają wpływ na zmiany warunków życia pierwszych ogniw cyklu pokarmowego – fito- i zooplanktonu, co w konsekwencji powoduje zmiany w całym ekosystemie. Projekt ma określić kierunki i ilościowe parametry tych zmian.

Projekt RAW (ang. retreat and wither) jest zaplanowanym na cztery lata interdyscyplinarnym projektem badawczym, którego celem jest próba ilościowego określenia zmian biochemicznych i fizykochemicznych środowiska glacjalno – morskiego, wywołanych globalnym ociepleniem. Realizowany jest przez Instytut Geofizyki PAN, Instytut Oceanologii PAN i Western Norway University of Applied Sciences.

Prelegent: dr Jerzy Giżejewski - geolog, polarnik, pracownik Zakładu Badań Polarnych i Morskich w Instytucie Geofizyki PAN. Pasjonat nurkowania, speleologii i historii wielkich wypraw polarnych.

  • PÓŁNOCNA DROGA MORSKA, 15 MARCA 2023 [NAGRANIE]

Arktyka jest obszarem, gdzie wyraźniej niż w innych częściach globu zaznaczają się sprzężenia zwrotne pomiędzy procesami globalnego ocieplenia i ekspansją ekonomiczną. Drogi żeglugowe na Oceanie Arktycznym stają się konkurencyjne dla tradycyjnych szlaków morskich. Arktyka ogrzewa się ponad dwukrotnie szybciej niż reszta globu, co niesie za sobą wiele zagrożeń, ale również pewne możliwości. Serdecznie zapraszamy na webinarium poświęcone szlakom morskim w Arktyce.

Prelegent: dr Jerzy Giżejewski - geolog, polarnik, pracownik Zakładu Badań Polarnych i Morskich w Instytucie Geofizyki PAN. Pasjonat nurkowania, speleologii i historii wielkich wypraw polarnych.

  • INSPIRUJĄCE HISTORIE POLARNICZEK, 8 MARCA 2023 [NAGRANIE]

Z okazji Dnia Kobiet serdecznie zapraszamy na webinarium poświęcone polskim badaczkom rejonów polarnych! Nie zabraknie krótkiego rysu historycznego, kiedy panie zaczęły brać udział w wyprawach do Arktyki i Antarktyki, a także sprawować funkcje kierowników ekspedycji. Przybliżymy również kilka sylwetek kobiet wraz z ich dokonaniami naukowymi i historiami, jak zaczęła się ich przygoda z polarnictwem.

Prelegentka: Dagmara Bożek – specjalistka ds. komunikacji naukowej i edukacji, polarniczka, autorka książek o tematyce polarnej. Uczestniczyła w 35. Wyprawie Polarnej IGF PAN do Polskiej Stacji Polarnej Hornsund na Spitsbergenie (2012-2013) i 40. Wyprawie Antarktycznej do Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego na Wyspie Króla Jerzego (2015-2016). Laureatka Nagrody Magellana 2020 za biografię Ryszarda Czajkowskiego. Na projekt „Polarniczki” poświęcony kobietom pracującym na stacjach polarnych otrzymała stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Finalistka konkursu Popularyzator Nauki 2022 w kategorii „Animator”.
  • BITWA CZTERECH ARMII, CZYLI JAK RUSZYLIŚMY NA ODSIECZ KRÓLESTWU ROŚLIN?, 1 MARCA 2023 [NAGRANIE]

Od miliardów lat cztery ziemskie potęgi: litosfera, atmosfera, hydrosfera i biosfera pozostają w nieustającej bitwie o kontrolę nad pozostałymi. Światowym geosystemem wstrząsają uderzenia planetoid, kolizje kontynentów i wybuchy wulkanów, powstają i giną gatunki roślin i zwierząt, oceany zmieniają konfigurację, a atmosfera swój skład, przechodząc od dominacji dwutlenku węgla, poprzez etap metanowy do atmosfery tlenowej. Opowiemy zmienne losy tej bitwy, której niezależnym arbitrem jest rosnące w siłę Słońce, a jej przypadkowym uczestnikiem został człowiek, odwracając los królestwa roślin, nieuchronnie zmierzającego do zbiorowego samobójstwa.

Prelegent: Prof. dr hab. Marek Lewandowski – zajmuje się historią ziemskiego pola magnetycznego, utrwaloną w skałach skorupy ziemskiej, a także historią całego geosystemu, starając się zrozumieć mechanizmy przyrodnicze, które wpływały na historię naturalnego środowiska planety. Naturalne namagnesowanie skał pozwala zrekonstruować wędrówkę kontynentów, odtworzyć historię ich kolizji, poznać historię oceanów zarówno dzisiejszych, jak i tych dawnych, dziś już nie istniejących. Zmieniające się układy mórz i oceanów nie pozostawały bez związku z historią globalnego klimatu, ale również z rozwojem życia na Ziemi. Rozwój biosfery wpływał z kolei na ziemską atmosferę, która w ciągu kilku miliardów lat ewoluowała od bogatej w dwutlenek węgla do dzisiejszej atmosfery tlenowej. Erozja pasm górskich, powstających wskutek zderzeń kontynentów, a także fotosynteza coraz bujniejszego świata roślin, odbierały CO2 z atmosfery, a produkty tych procesów (węglany, węglowodory) składane były w geologicznym depozycie. Zmiany w składzie atmosfery zmieniały temperaturę na powierzchni planety, która oscylowała pomiędzy globalnymi upałami a globalnymi zlodowaceniami. Historia tych zmian, a także uwikłanego w nią człowieka, będzie zilustrowana przystępnymi obrazami i przejrzystymi wykresami.
Dorobek naukowy i zawodowy prelegenta jest dostępny na stronie: prof-dr-hab-marek-lewandowski.php
  • WODA WYZWANIEM XXI WIEKU DLA POLSKI I ŚWIATA?, 22 LUTEGO 2023 [NAGRANIE]

Podczas wykładu spróbujemy zastanowić się nad dwoma niezwykle ogólnymi pytaniami - Dlaczego woda? Dlaczego rzeki? Skąd pomysł, żeby stały się przedmiotem naukowych rozważań? Pamiętajmy, że Ziemia w 71% swojej powierzchni jest pokryta wodą, woda też stanowi około 60% masy ciała dorosłego człowieka. Choć woda stanowi podstawę naszej egzystencji, to gdy jest jej zbyt dużo, jest dla nas śmiertelnym zagrożeniem. Dlatego tak bardzo boimy się podtopień, powodzi, ulewnych deszczy. Gdy nie mamy zapewnionego dostępu do czystej wody, zagrożone jest istnienie całych społeczeństw. Woda i dostęp do niej każdego mieszkańca Globu bez wątpienia stanowi jedno z najważniejszych wyzwań XXI wieku. Wraz ze zmieniającym się klimatem i wzrostem liczby ludności jest to najbardziej palące zagadnienie cywilizacyjne. I to praktycznie we wszystkich szerokościach geograficznych, choć natężenie problemu w różnych rejonach świata jest różne. Europa nie jest wolna od zagrożeń związanych z wodą i warto zdawać sobie sprawę z tego faktu. W ostatnich latach woda stała się istotną częścią debaty publicznej, wzbudza zainteresowanie mediów, bo coraz bardziej uświadamiamy sobie – również my w Polsce, że woda staje się dla nas dobrem deficytowym.

Prelegent: prof. dr hab. Paweł M. Rowiński - profesor nauk o Ziemi, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk. W latach 2015-2022 był wiceprezesem Polskiej Akademii Nauk, w latach 2008-2015 dyrektorem Instytutu Geofizyki PAN, a wcześniej zastępcą dyrektora tego Instytutu ds. naukowych. Był też współtwórcą i pierwszym przewodniczącym Centrum Badań Ziemi i Planet GeoPlanet PAN. Jest członkiem wielu polskich i międzynarodowych organizacji naukowych, pracował i wykładał w kilku światowych centrach badawczych, m.in. jako stypendysta Fundacji Batorego w State University of New York w Stony Brook w Stanach Zjednoczonych. Jest Prezesem zarządu europejskiego oddziału International Association for Hydro-Environment Engineering and Research (IAHR) i członkiem zarządu europejskiej federacji akademii nauk ALLEA. Jest autorem lub współautorem ponad 180 publikacji naukowych, współautorem lub współwydawcą piętnastu książek i pięciu wydań specjalnych międzynarodowych czasopism naukowych. Jest twórcą i redaktorem naczelnym serii wydawniczej Springera - Geoplanet: Earth and Planetary Sciences. Otrzymał wiele cennych nagród, m.in. nagrody Prezesa Rady Ministrów za prace doktorską i habilitacyjną, stypendium Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, stypendium Fundacji Stefana Batorego.  
  • PO CO POLSCE STACJE POLARNE?, 8 LUTEGO 2023 [NAGRANIE] 
Dlaczego ludzie interesują się rejonami polarnymi? Skąd wzięli się Polacy w tych trudnodostępnych rejonach naszej planety? Podczas webinarium zostaną przedstawione polskie wyprawy polarne i ich znaczenie w międzynarodowej współpracy naukowej, główne ośrodki naukowe w Polsce prowadzące badania polarne oraz wyjątkowe zjawiska i miejsca, jakie można spotkać na dalekiej północy. Uczestnicy spotkania dowiedzą się również, czy lodowce i czapy lodowe mają jakiś wpływ na funkcjonowanie całego geoekosystemu naszej planety, czy lód na Oceanie Arktycznym może mieć wpływ na pogodę w Polsce oraz jakie jest znaczenie gospodarcze i społeczne naszego zaangażowania w Arktyce i Antarktyce.
Prelegent: prof. dr hab. Piotr Głowacki - specjalista w zakresie nauk o Ziemi, geofizyki, glacjologii, fizyko-chemii środowiska przyrodniczego oraz zanieczyszczenia atmosfery. Wcześniej pracownik naukowy Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Uniwersytetu Śląskiego. Od 1997 pracownik Instytutu Geofizyki PAN w Warszawie, uczestnik wielu wypraw do Arktyki i Antarktyki, reprezentuje także Polskę w wielu instytucjach międzynarodowych. Autor lub współautor 131 publikacji, Oprócz wymienionych już publikacji jest współautorem dwóch monografii w tym jednej o charakterze podręcznika dla Uniwersytetów III Wieku oraz 16 publikacji jakie ukazały się w materiałach konferencyjnych czy wydawnictwach popularno-naukowych. Jego prace cytowane były ponad 800 razy przez innych naukowców. Realizator 40 projektów, z czego połowa finansowana przez EU i inne państwa, Przewodniczący Komitetu Badań Polarnych przy Prezydium PAN, członek kilku rad naukowych oraz komisji w kraju i za granicą. Przewodniczący Rady Muzeum Badań Polarnych w Puławach oraz członek Zespołu Ministra Edukacji i Nauki ds. „Perły Nauki”. Powołany również do Zespołu doradczego Premiera RP ds. „Polityki Polarnej Państwa”. Dowodem szacunku i uznania dla pracy profesora Piotra Głowackiego na wielu płaszczyznach, są nagrody i wyróżnienia nadane nie tylko przez Króla Norwegii, Prezydentów RP oraz administrację rządową, ale także przez korporacje gospodarcze.
  • ŚWIĘTE KROWY, TAJEMNICA SZMARAGDOWEGO LODU I INNE WSPÓŁCZESNE ZAGADNIENIA W BADANIACH FIORDÓW POLARNYCH, 1 LUTEGO 2023 [NAGRANIE]
Czy recesja lodowców, zanik morskiej pokrywy lodowej to jedyne znaczące zagadnienia związane ze zmianami klimatu w rejonach polarnych czy to dopiero początek jeszcze większych zmian i problemów? Krótka opowieść o badaniach fiordów rejonów polarnych na przykładzie fiordu Hornsund na Spitsbergenie, gdzie zlokalizowana jest Polska Stacja Polarna Hornsund im. Stanisława Siedleckiego.
Prelegent: dr hab. Mateusz Moskalik – z wykształcenia fizyk, w pracy oceanograf, z pasji polarnik i płetwonurek. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na funkcjonowaniu i interakcjach między fiordami i lodowcami w rejonach polarnych oraz wpływie zmian klimatu na ten system. Uczestnik wielu wypraw naukowych na Svalbard, zimował w Polskiej Stacji Polarnej Hornsund.
  • POLARNE OPOWIEŚCI NA MROŹNE WIECZORY, 18 STYCZNIA 2023 [NAGRANIE]
Zapraszamy na zimową opowieść o Spitsbergenie, krajobrazach, roślinach, zwierzętach i ludziach, codziennym życiu w Polskiej Stacji Polarnej Hornsund i obozach terenowych.
Prelegent: dr Jerzy Giżejewski - geolog, polarnik, pracownik Zakładu Badań Polarnych i Morskich w Instytucie Geofizyki PAN. Pasjonat nurkowania, speleologii i historii wielkich wypraw polarnych.
  • EKSPEDYCJA NA GRENLANDIĘ. JAK SIĘ NIE DAĆ ZJEŚĆ, NIE ZGINĄĆ Z GŁODU I NIE ZAMARZNĄĆ, 11 STYCZNIA 2023 [NAGRANIE]
O tym, jak zorganizować wyprawę polarną opowie prof. Monika A. Kusiak, która ma na swoim koncie wyprawy na Grenlandię, Antarktydę, Labrador i Svalbard. Logistyka przy wyprawach na polarne odludzia jest prawdziwym wyzwaniem. Na webinarium dowiecie się nie tylko, jak się przygotować, ale także jak wygląda życie i praca na takiej wyprawie. No i - przede wszystkim - po co naukowcy pchają się w te niegościnne zakątki świata.
Prelegentka: prof. Monika Kusiak - profesor, geolog, uczestniczka i organizatorka wielu wypraw polarnych, w tym na Grenlandię, Labrador i Antarktydę. Kierowniczka grantu "Poles together", w ramach którego w tym roku dwukrotnie zorganizowała wyprawę badawczą na Grenlandię.
  • JAK PŁYNIE ŻYCIE NA STATKU BADAWCZYM? PRZEPRAWA Z KARAIBÓW NA KANARY, 4 STYCZNIA 2023 [NAGRANIE]
​Ocean Atlantycki - drugi co do wielkości ocean na świecie, najmłodszy ze wszystkich oceanów. Dzieli, a może łączy, Europę z Ameryką Południową, czy też Karaiby z Kanarami. Starożytni Grecy uważali, że Atlantyk to wielka rzeka, otaczająca świat. Teraz już wiemy, że jest inaczej, ale mimo wszystko - nadal wiemy niewiele. Oceany kryją w sobie wiele tajemnic, które w dzisiejszych czasach odkrywamy m. in. podczas rejsów statkami badawczymi, nastawionymi na różnorodne pomiary z dziedziny geofizyki, oceanografii czy biologii. Pierwszym oceanem, przez który przepłynął statek i nad którym przeleciał samolot, był właśnie Atlantyk. Atlantyk to też pierwszy ocean, przez który przepłynęła nasza prelegentka, doktorantka w Zakładzie Fizyki Atmosfery PAN, Beata Latos.
Beata Latos - doktorantka w Zakładzie Fizyki Atmosfery IGF PAN. Zajmuje się meteorologią tropikalną, jej obszarem badań jest głównie Indonezja. Badaczka ekstremów pogodowych - powodzi, cyklonów tropikalnych, ulewnych deszczy. Przygląda się temu, jaki wpływ mają atmosferyczne fale tropikalne na powstawanie takich zjawisk. Działaczka na rzecz ochrony środowiska, joginka, więcej informacji: beatalatos.com.
  • GWIAZDKA POD BIEGUNEM - ZIMA NA STACJI POLARNEJ, 21 GRUDNIA 2022 [NAGRANIE]
​Czy zastanawiałeś/-łaś się kiedyś, czy na stację polarną dociera Święty Mikołaj i jak wyglądają jego sanie? Czy tam jest choinka? No i co z tą pierwszą gwiazdką? Jeżeli NIE, to żaden problem! Też nigdy się nad tym jakoś specjalnie nie zastanawiałem? Ale teraz mogę Ci co nieco o tym opowiedzieć.Niniejszym zapraszam na krótką opowieść pod tytułem: „Gwiazdka pod biegunem”.Odpowiem na powyższe pytania, opowiem też trochę o tym, gdzie jesteśmy, kim jesteśmy – „my”, uczestnicy 45. Wyprawy Polarnej IGF PAN, czym się tu zajmujemy. Pokażę również trochę widoków i zwierzaków. Oczywiście nie zabraknie czasu na Wasze pytania. Zapraszam!
Prelegent: Michał Niedbalski, kierownik 45. Wyprawy Polarnej IGF PAN, w trakcie drugiego zimowania i po raz czwarty w Polskiej Stacji Polarnej Hornsund na Spitsbergenie.
  • CZY PŁATKI ŚNIEGU RZECZYWIŚCIE SĄ UNIKATOWE? 14 GRUDNIA 2022 [NAGRANIE]
​Zima kojarzy się nam wszystkim z mrozem i opadami śniegu. Co roku śnieg pokrywa ponad 46 milionów kilometrów kwadratowych powierzchni ziemi, co stanowi 31% powierzchni lądów. W wielu regionach świata śnieg jest głównym źródłem wody. Na spotkaniu dowiecie się jak powstają płatki śniegu i dlaczego są różne? Dlaczego jedne płatki śniegu są ogromne, a inne bardzo drobne? Dlaczego raz śnieg idealnie nadaje się do lepienia bałwana, a kiedy indziej rozsypuje się nam w rękach? Czy wszystkie śnieżynki mają 6 ramion, a śnieg jest zawsze biały? Czy może nam się coś stać jeśli zjemy śnieg?
Prelegent: dr Bartłomiej Luks - adiunkt w Zakładzie Badań Polarnych i Morskich IGF PAN. Jego główne zainteresowania badawcze to reakcja lodowców na zmiany klimatu, bilans masy lodowców, właściwości fizyczne śniegu i rozkład pokrywy śnieżnej w rejonach niezlodzonych Svalbardu. Brał udział w kilkudziesięciu projektach badawczych Arktyce i Antarktyce, skupiających się na bilansie masy lodowców, właściwościach fizycznych pokrywy śnieżnej oraz zanieczyszczeniach i drobnoustrojach deponowanych w pokrywie śnieżnej.
  • 10 ZASAD SKUTECZNEJ WSPÓŁPRACY W RAMACH NAUKI OBYWATELSKIEJ, 7 GRUDNIA 2022 [NAGRANIE]
Czym jest Nauka Obywatelska (Citizen Science) i jak skutecznie współpracować z pasjonatami spoza świata nauki w badaniach geofizycznych opowie dr Agata Goździk. Na podstawie pilotażowych projektów nauki obywatelskiej realizowanych ze szkołami w Polsce możemy podzielić się wskazówkami odnośnie przygotowania i prowadzenia takich inicjatyw. W ramach europejskiego projektu BRITEC - Bringing Research into the Classroom naukowcy z Instytutu Geofizyki PAN prowadzili we współpracy ze szkołami w całej Polsce programy naukowe dotyczące promieniowania UV oraz obserwacji sezonowej zmienności roślinności nadbrzeżnej w dolinach rzecznych.
dr Agata Goździk - edukatorka, adiunkt w Dziale Komunikacji Naukowej i Edukacji w Instytucie Geofizyki PAN, kierowniczka wielu krajowych i europejskich programów edukacyjnych. Pasjonatka podróży, kajakarstwa (górskiego) i narciarstwa.
  • SMOG STRASZNIEJSZY NIŻ SMOK I KILKA SŁÓW O ZANIECZYSZCZENIACH POWIETRZA, 30 LISTOPADA 2022 [NAGRANIE]
Czym w zasadzie jest ten mityczny smog i dlaczego może tak negatywnie wpływać na naszą jakość życia? Podczas webinarium przyjrzymy się dokładniej zanieczyszczeniom atmosferycznym, które najczęściej spotykamy w codziennym życiu. Opowiemy o rodzajach smogu oraz zastanowimy się, jak najlepiej z nim walczyć i jak pogodzić walkę z zanieczyszczeniami w atmosferze z walką z globalnym ociepleniem.
dr Artur Szkop - fizyk specjalizujący się w fizyce atmosfery, adiunkt w Instytucie Geofizyki PAN, w swojej pracy skupia się na wieloprzyrządowym podejściu do pomiarów aerozoli atmosferycznych w celu zdobycia wiedzy o ich składzie, źródłach oraz ewolucji.
  • OCHRONA ZLEWNI GÓRSKICH PRZED POWODZIĄ - ZABUDOWYWAĆ CZY ZAGOSPODAROWYWAĆ NATURALNIE? 23 LISTOPADA 2022 [NAGRANIE]
​Ochrona przed powodziami jest realizowana  metodami zabudowy hydrotechnicznej koryt lub rozwijania naturalnej retencji obszaru zlewni. Ich zastosowanie jest przezentowane na przykładzie zlewni górnej Soły, należącej do rejonów o największym zagrożeniu powodziowym w skali kraju. O zaletach i wadach obu metod opowie dr Jerzy Giżejewski.
dr Jerzy Giżejewski - geolog, polarnik, pracownik Zakładu Badań Polarnych i Morskich w Instytucie Geofizyki PAN. Pasjonat nurkowania, speleologii i historii wielkich wypraw polarnych.
  • HISTORIA DLA PRZYSZŁOŚCI - PRZEWIDYWANIE POWODZI NA PODSTAWIE INFORMACJI HISTORYCZNYCH, 16 LISTOPADA 2022 [NAGRANIE]
Jednym z kluczowych problemów napotykanych w przewidywaniu powodzi jest niewystarczająca jakość serii danych pomiarowych wykorzystywanych do obliczania spodziewanych fal powodziowych w rzekach. Pomimo nowoczesnej sieci pomiarowej na rzekach, nowoczesnych technik analizy i przechowywania danych, zbiory danych mierzone za pomocą wodowskazów są zbyt krótkie, aby prawidłowo przewidzieć ekstremalne powodzie w kontekście zmian środowiskowych i użytkowania dolin rzecznych. Dlatego poszerzenie współczesnej serii obserwacyjnej o dodatkowe informacje paleo- i/lub historyczne hydrologiczne należy do najczęściej stosowanych sposobów poprawy dokładności przewidywania ekstremalnych powodzi.
dr hab. Krzysztof Kochanek - hydrolog, ekspert w zakresie modelowania statystycznego hydrologicznych zjawisk ekstremalnych, takich jak powodzie czy susze. Author i współautor wielu artykułów w wiodących czasopismach hydrologicznych.
  • ROK W ARKTYCE - 100 PYTAŃ DO PRZYSZŁEGO KIEROWNIKA WYPRAWY DO POLSKIEJ STACJI POLARNEJ HORNSUND, 9 LISTOPADA 2022 [NAGRANIE]
​Polską Stację Polarną Hornsund zbudowano w południowej części wyspy Spitsbergen w norweskiej części Arktyki w 1957 roku. Od 1978 jest ona stale zamieszkana i służy polskim badaczom za dom i miejsce pracy w trakcie całorocznych wypraw Instytutu Geofizyki Polskiej Akademii Nauk. Prezentacja odpowie na najczęściej pojawiające się pytania związane z pracą na stacji polarnej oraz będzie okazją do zadania swoich pytań przyszłemu kierownikowi wyprawy. 
dr Daniel Kępski – pracownik Zakładu Fizyki Atmosfery Instytutu Geofizyki Polskiej Akademii Nauk, uczestnik kilku wypraw polarnych, w tym dwóch całorocznych: w sezonie 2013/14 pełnił funkcję meteorologa Polskiej Stacji Polarnej Hornsund, a w 2018/19 obserwatora hydrologicznego i kierownika Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego na Wyspie Króla Jerzego. Kierownik przyszłorocznej 46 wyprawy polarnej IGF PAN do Polskiej Stacji Polarnej Hornsund na Spitsbergenie w sezonie 2023/2024.
  • CO MY Z TYM PLASTIKIEM? PROBLEM TWORZYW SZTUCZNYCH W PRZYRODZIE, 19 PAŹDZIERNIKA 2022 [NAGRANIE]
Użycie plastików na świecie rośnie z każdym rokiem. Nie zdajemy sobie często nawet sprawy, jak bardzo są one powszechne w naszym życiu. I niestety, co za dużo to niezdrowo – gdy niewłaściwie używane i wyrzucane, są szkodliwe dla środowiska oraz zdrowia ludzi. Dlaczego? Z punktu widzenia naukowców zajmujących się procesami fizycznymi dziejącymi się na naszej planecie, przedstawimy genezę i skalę problemu jak i to, co my w tym temacie badamy. W naszej prezentacji skupimy się na pytaniach dotyczących tematyki tworzyw sztucznych i odpowiedziach. Opowiemy po krótce o właściwościach plastiku, pokażemy jak dużo się go produkuje, ile i w jaki sposób trafia on do środowiska. Następnie skupimy się na ekologicznych aspektach – jakie są losy plastiku, który w niekontrolowany sposób zanieczyszcza nasze otoczenia, czym to grozi i jak temu przeciwdziałać. 
Prelegenci: Dr inż. Łukasz Przyborowski - młody naukowiec, ukończył studia na kierunku ochrona środowiska na Politechnice Warszawskiej, koncentrując się na tematyce związanej z zasobami wodnymi. W Instytucie Geofizyki PAN dołączył do Zakładu Hydrologii i Hydrodynamiki, gdzie zajął się badaniem zjawisk fizycznych w naturalnych rzekach w obecności roślinności. Zawsze szuka drugiej strony medalu, przez co łatwo przychodzi mu analizowanie złożonych zależności między działalnością człowieka a środowiskiem. W ostatnim czasie podjął temat transportu plastiku w rzekach, co ma nadzieję, przyczyni się ostatecznie do poprawy stanu wód.
Dr inż. Anna M. Łoboda - absolwentka kierunku Inżynieria środowiska na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu. Od 2015 roku związana z Instytutem Geofizyki PAN, gdzie podczas studiów doktoranckich zajmowała się badaniem zmienności właściwości biomechanicznych roślin wodnych i ich wpływu na hydrodynamikę rzek. Następnie zainteresowały ją badania zmian zachodzących w ciekach z wykorzystaniem metod teledetekcyjnych, m.in. dronów.  Wielką radość sprawia jej praca terenowa, stąd też od zawsze był to kluczowy element w jej badaniach. Niedługo rozpocznie pracę w projekcie w Holandii, gdzie będzie kontynuować badania zjawisk rzecznych w terenie, ale również skupi się na ich modelowaniu.
  • CZY CZŁOWIEK MOŻE WYWOŁAĆ TRZĘSIENIE ZIEMI?, 12 PAŹDZIERNIKA 2022 [NAGRANIE]
Czy człowiek może spowodować trzęsienie ziemi tragiczne w skutkach? Jak do tego może dojść? Jak często takie wstrząsy mają miejsce? Na te i inne pytania odpowie dr hab. Grzegorz Lizurek w trakcie webinarium dotyczącym wpływu działań ludzi na powstawanie trzęsień ziemi.
Prelegent: dr hab. Grzegorz Lizurek, pracownik Zakładu Sejsmologii Instytutu Geofizyki PAN. Naukowo zajmuje się wstrząsami wywoływanymi przez działalność człowieka, w tym spiętrzaniem wody w sztucznych zbiornikach wodnych i wydobyciem kopalin. Szczególnie interesuje go to, co dzieje się w ognisku trzęsienia ziemi i jak dochodzi do wstrząsu.
  • HISTORIA POLSKICH POLARNICZEK, 5 PAŹDZIERNIKA 2022 [NAGRANIE]
Historia polskiego polarnictwa to historia mężczyzn. Pierwsze kobiece nazwiska w zespołach letnich grup naukowych pojawiają się w latach 60. i 70., kilkadziesiąt lat po tym, kiedy pod koniec XIX wieku pierwsi polscy badacze, Henryk Arctowski i Antoni Bolesław Dobrowolski, dotarli do Antarktyki na statku „Belgica” jako uczestnicy Belgijskiej Wyprawy Antarktycznej.
Pierwsza Polka, która wzięła udział w całorocznej ekspedycji polarnej pod koniec lat 80., to prof. Anna Kołakowska, uczestniczka 8. wyprawy antarktycznej do Stacji im. Henryka Arctowskiego na Wyspie Króla Jerzego. To wydarzenie było przełomowe dla innych kobiet pracujących w regionach polarnych.
Lata 90. i początek XXI wieku usankcjonował uczestnictwo kobiet w całorocznych wyprawach polarnych. Obecnie panie, które jeżdżą w rejony podbiegunowe pracują w polskich stacjach badawczych nie tylko na stanowiskach naukowych, ale również technicznych i administracyjnych.
Prelegentka: Dagmara Bożek, uczestniczka dwóch ekspedycji w regiony polarne, autorka książek i projektu Polarniczki, specjalistka w Dziale Komunikacji Naukowej i Edukacji IGF PAN.
  • ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII  - CO TRZEBA WIEDZIEĆ? 28 WRZEŚNIA 2022 [NAGRANIE]
Czy odnawialne źródła energii to najlepsza najlepsza alternatywa dla spalania paliw kopalnych w walce z globalnym ociepleniem? Na rozwoju której z dostępnych technologii odnawialnych powinniśmy skupić nasze wysiłki? Podczas webinarium postaramy się poszukać odpowiedzi na te oraz inne pytania związane z transformacją energetyczną i jej wpływem na zmiany klimatu. Zmierzymy się również z często powielanymi mitami i niedomówieniami, które pojawiają się w przestrzeni publicznej.
Prelegent: dr Artur Szkop – fizyk specjalizujący się w fizyce atmosfery, adiunkt w Instytucie Geofizyki PAN, w swojej pracy skupia się na wieloprzyrządowym podejściu do pomiarów aerozoli atmosferycznych w celu zdobycia wiedzy o ich składzie, źródłach oraz ewolucji.
  • GORĄCE TROPIKI, UPALNA INDONEZJA. POGODA I KLIMAT KRAJU PONAD 17 000 WYSP, 21 WRZEŚNIA 2022 [NAGRANIE]
Czy w tropikach jest zawsze gorąco? Jak tropiki wpływają na pogodę i klimat w Europie? Czy to, co się dzieje w Indonezji, możemy odczuć w Polsce? Jakie ekstrema pogodowe nawiedzają mieszkańców Indonezji? Czy można je przewidywać? Kiedy najlepiej odwiedzić Indonezję oraz jak zrobić to przyjaźniej dla środowiska? Na te i inne pytania odpowie Beata Latos - meteorolog tropikalny, badaczka ekstremów pogodowych w Indonezji.
Prelegentka: Beata Latos - doktorantka w Zakładzie Fizyki Atmosfery IGF PAN. Zajmuje się meteorologią tropikalną, jej obszarem badań jest głównie Indonezja. Badaczka ekstremów pogodowych - powodzi, cyklonów tropikalnych, ulewnych deszczy. Przygląda się temu, jaki wpływ mają atmosferyczne fale tropikalne na powstawanie takich zjawisk. Działaczka na rzecz ochrony środowiska, joginka, więcej informacji: beatalatos.com.
  • ARKTYKA - PAPIEREK LAKMUSOWY ZMIAN KLIMATU, 14 WRZEŚNIA 2022 [NAGRANIE]

​Trend ocieplenia w Arktyce jest ponad dwukrotnie wyższy niż średnia światowa w ostatnich dziesięcioleciach. Utrata lodu morskiego wzmacnia trend ocieplenia, ponieważ powierzchnia oceanu pochłania więcej ciepła słonecznego niż powierzchnia śniegu i lodu. Jak to wpływa na planetę? Czy musimy się martwić lodem topniejącym tysiące kilometrów od nas?

Kolejnym zagrożeniem związanym ze zmianą klimatu oraz Arktyką jest rozmarzająca wieloletnia zmarzlina. Rozmarzająca materia organiczna zaczyna się rozkładać, a do atmosfery uwalniane są dodatkowe gazy cieplarniane. W ten sposób rozmarzanie wieloletniej zmarzliny przyspiesza zmiany klimatyczne i staje się niebezpieczne dla całej planety.
Prelegentka: dr Agata Goździk – geofizyczka i edukatorka, kierownik Działu Komunikacji Naukowej i Edukacji w Instytucie Geofizyki PAN, koordynatorka ogólnopolskich i międzynarodowych projektów edukacyjnych (EDUSCIENCE, EDU-ARCTIC, ERIS, EDU-ARCTIC2, ODYSSEY, BRITEC, EDU-ARCTIC.PL), członkini Zespołu Doradczego ds. kryzysu klimatycznego przy Prezesie PAN.
  • NIE TYLKO MIARKA, LUPA I NOTES - NOWOCZESNE POMIARY GEOMORFOLOGICZNE W REJONACH POLARNYCH, 7 WRZEŚNIA 2022 [NAGRANIE]

Współczesne badania geomorfologiczne wykorzystują zarówno proste metody pomiarowe, jak i bardzo zaawansowaną aparaturę. Technologia XXI wieku pozwala nam zajrzeć w miejsca wcześniej niedostępne. Uzyskujemy jakość i dokładność pomiarów o jakiej kiedyś nie można było nawet myśleć, zwłaszcza w rejonach, w których przyroda mocno ogranicza zapędy badawcze naukowców. Takimi obszarami są rejony polarne, gdzie niejednokrotnie pogoda, odległości oraz teren np. lodowce, sprawiają, że bez współczesnych metod pomiarowych nie dałoby się odpowiedzieć na wiele istotnych pytań dotyczących zmian środowiska abiotycznego. Ze względu na ogrom metod pomiarowych w trakcie spotkania skupimy się na skanerach, dronach, georadarach oraz metodach geochemicznych.

Prelegent: dr Adam Nawrot – zapalony majsterkowicz, koneser dzikiej przyrody, doktor nauk o Ziemi. W życiu zawodowym najwięcej satysfakcji daje mu praca w terenie, a upodobanie do trudnych warunków sprawia, że chętnie prowadzi badania i angażuje się w projekty realizowane w rejonach górskich, w Arktyce oraz na Antarktydzie. Uczestniczył w wielu wyprawach naukowych na daleką północ i dwukrotnie zimował w Polskiej Stacji Polarnej Hornsund. W marcu tego roku, wrócił z wyprawy do Polskiej Stacji Antarktycznej im. A.B. Dobrowolskiego, położonej w Oazie Bungera na Antarktydzie Wschodniej.

  • PROMIENIOWANIE UV A ZDROWE OPALANIE, 3 SIERPNIA 2022 [NAGRANIE]
Lato w pełni, więc warto uzupełnić wiedzę, jak się zdrowo opalać! Serdecznie zapraszamy na spotkanie online, podczas którego dowiecie się, czym jest promieniowanie UV, warstwa ozonowa, pozytywna i negatywna rola promieniowania UV oraz indeks UV. Opowiemy również, jak chronić się przed promieniowaniem UV oraz jakie kremy stosować, a także jaką rolę pełni witamina D w naszym organizmie i dlaczego warto zadbać, aby nam jej nie zabrakło.
Wykład prowadziła dr inż. Agnieszka Czerwińska. Stopień doktora nauk o Ziemi w geofizyce uzyskała w roku 2016. Pracuje w Instytucie Geofizyki PAN w Zakładzie Fizyki Atmosfery. Głównym obszarem jej zainteresowania jest słoneczne promieniowanie UV – zarówno w aspekcie czysto geofizycznym (analiza krótko- i długofalowych trendów, modelowanie promieniowania UV), jak i w ujęciu interdyscyplinarnym (personalne dawki promieniowania UV o skuteczności biologicznej, wpływ na człowieka, bilansowanie negatywnych i pozytywnych skutków na zdrowie).
  • WIELKIE TRZĘSIENIA ZIEMI, 17 SIERPNIA 2022 [NAGRANIE]

​Zapraszamy na otwarte webinarium o największych trzęsieniach Ziemi zmierzonych instrumentalnie. Uczestnicy dowiedzą się, gdzie wystąpiły, jakie były ich skutki i dlaczego takie katastrofalne zjawiska występują w konkretnych rejonach świata. Będzie można usłyszeć, jak duże były przesunięcia mas skalnych i jak długo trwało samo przesuwanie się skał w trakcie trzęsienia. Największe trzęsienia Ziemi występują w strefach subdukcji, czyli miejscach, gdzie płyta oceaniczna zagłębia się pod płytę kontynentalną. O tym, jaki jest mechanizm powstawania wielkich trzęsień Ziemi oraz w jaki sposób mierzymy ich wielkość opowie sejsmolog - dr hab. Grzegorz Lizurek.

Prelegent: dr hab. Grzegorz Lizurek (sejsmolog) pracuje w Instytucie Geofizyki PAN. Naukowo zajmuje się wstrząsami wywoływanymi przez działalność człowieka, w tym spiętrzaniem wody w sztucznych zbiornikach wodnych i wydobyciem kopalin. Szczególnie interesuje go to, co dzieje się w ognisku trzęsienia ziemi i jak dochodzi do wstrząsu.