Strona główna

Polska Stacja Antarktyczna im. Antoniego Bolesława Dobrowolskiego jest najstarszą polską placówką badawczą w Antarktyce, a zarazem jedyną, która jest położona na Antarktydzie kontynentalnej.

Budynki Stacji zostały wybudowane w 1957 roku przez Związek Radziecki i przekazane w darze wraz z wyposażeniem Polsce jako stacja Oazis w grudniu 1958 roku. Jej techniczne przejęcie przez Polską Akademię Nauk nastąpiło w styczniu 1959 roku. Wtedy też została przemianowana na Stację im. A.B. Dobrowolskiego.

W 1991 roku placówkę użyczono Instytutowi Geofizyki PAN w celu prowadzenia działalności naukowej. W 2019 roku Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przyznało Instytutowi Geofizyki PAN środki na rewitalizację Stacji.

Stacja Dobrowolskiego
Zabudowania Polskiej Stacji Antarktycznej im. A.B. Dobrowolskiego, 1979 r., fot. A. Pachuta

Położenie geograficzne

Oaza Bungera, w której jest położona Stacja, znajduje się na brzegu Jeziora Figurowego (ros. Figurnoje Oziero, ang. Algae Lake) na Ziemi Wilkesa w Antarktydzie Wschodniej, około 130 km na południe od krawędzi szelfowego lodowca Shackletona. Stanowi archipelag słono- i słodkowodnych jezior, mających prawdopodobnie połączenie z Oceanem Południowym pod lodowcem Shackletona. Skalista oaza jest jednym z największych (ok. 1000 km2 powierzchni) wśród nielicznych niepokrytych lodem obszarów na Antarktydzie. Jej odkrycie w roku 1947 roku przez eskadrę samolotów zwiadowczych pod dowództwem Davida E. Bungera było sensacją światową.

Współrzędne Stacji: 66°16′29″S 100°45′00″E.

Charakterystyka i potencjał badawczy

Ze względu na specyfikę klimatyczną i geomorfologiczną Oaza Bungera jest unikatowym miejscem na Ziemi, traktowanym często jako analog marsjański. Zagadkowość jej genezy, bliskość południowego bieguna magnetycznego, bezpośredni dostęp do geologicznego podłoża kontynentu oraz możliwość prowadzenia badań w nieskażonym środowisku przyrodniczym sprawia, że to miejsce jest jednym z najbardziej atrakcyjnych naukowo obszarów na Antarktydzie.

Wymagające warunki środowiskowe Oazy Bungera tworzą możliwości testowania zarówno innowacyjnych źródeł zasilania aparatury naukowej w energię, jak i technik telekomunikacyjnych dla przesyłania danych pomiarowych. Obszar stanowi zatem doskonały poligon współpracy pomiędzy nauką i firmami rozwijającymi technologie budowy odnawialnych źródeł energii oraz systemów teletransmisyjnych.

Planowane działania naukowe

Ze względu na niegościnność miejsca planowane jest postawienie całorocznych, autonomicznych pod względem zasilania i automatycznych stacji geofizycznych (sejsmicznych, magnetycznych), które pozwolą na badanie głębokich struktur Ziemi oraz procesu generacji ziemskiego pola magnetycznego. W planach jest ustawienie anteny do badań jonosfery, której stan, podobnie jak obraz magnetosfery, pozwoli na lepsze prognozowanie pogody kosmicznej, nie pozostającej, jak się wydaje, bez wpływu na zmiany klimatyczne. W trakcie wypraw będą prowadzone także badania geologiczne i geochemiczne oraz monitoring procesów geomorfologicznych, hydrologicznych i glacjologicznych, które obrazują zmiany systemów polarnych.

Powrót Polski do Oazy Bungera i ponowne użytkowanie Stacji im. A.B. Dobrowolskiego stwarza dla naszego kraju nowe szanse na rozwój frontowych technik badawczych i powiązanych z nimi nowoczesnych technologii.