Aktualności

18.122018

DOKTORAT POLARKNOW W ZAKŁADZIE BADAŃ POLARNYCH I MORSKICH

Dziś obyła się publiczna obrona mgr Joanny Ćwiąkały

Rozprawa doktorska mgr Joanny Ćwiąkały pt. „Zapis recesji uchodzącego do morza lodowca Hansa w świetle badań geofizycznych, geomorfologicznych i sedymentologicznych w zatokach Isbjørnhamna i Hansbukta, Hornsund, południowy Spitsbergen” została przygotowana pod kierunkiem: 
  • Promotor: dr hab. Witold Szczuciński, prof. UAM, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 
  • Promotor pomocniczy: dr Mateusz Moskalik, Instytut Geofizyki PAN          
  • Recenzenci: prof. dr hab. Marek Zajączkowski, Instytut Oceanologii PAN, prof. dr hab. Stanisław Rudowski, Instytut Morski w Gdańsku
Zmiany klimatyczne wpływają na środowisko przyrodnicze na Ziemi. Od przełomu XIX i XX w., kiedy zakończył się najchłodniejszy okres holocenu (Mała Epoka Lodowa, MEL) obserwuje się stopniowe ocieplanie się klimatu, co skutkuje m.in. recesją lodowców. Część lodowców podlega szarży, czyli nagłym awansom czół lodowców. Niezależnie od procesu lodowcowego, z którym mamy do czynienia (z recesją czy awansem czoła lodowca), rzeźba terenu na przedpolu lodowca ulega przekształcaniu. Na podstawie form rzeźby można poznać zachowanie lodowca w przeszłości.
Celem pracy doktorskiej było określenie wpływu recesji lodowca nieszarżującego na rzeźbę dna morskiego i cechy znajdujących się tam osadów z użyciem metod geofizycznych, sedymentologicznych i geomorfologicznych. Zakres czasowy badań obejmuje 120 lat, czyli okres od końca Małej Epoki Lodowej do czasów obecnych. W rozprawie doktorskiej Joanna Ćwiąkała skupiła się na badaniu dna morskiego na przedpolu Lodowca Hansa uchodzącego do fiordu Hornsund, położonego w południowo-zachodniej części wyspy Spitsbergen. Obszar badań obejmuje dwie zatoki: Isbjørnhamnę i Hansbuktę. Osiągnięcie celu było możliwe dzięki poznaniu rzeźby przedpola lodowca, która jest bezpośrednim dowodem na przeszłe zachowanie lodowca, a także osadów i procesów sedymentacyjnych. Rzeźba przedpola Lodowca Hansa jest charakterystyczna dla lodowców podlegających recesji. Zakumulowane osady na przedpolu są dostarczane przez wody wytopiskowe wypływające z tegoż lodowca oraz góry lodowe. Na dnie obu zatok wyróżniono obszary charakteryzujące się intensywną akumulacją osadów, a także ich erozją. 
W obu zatokach mają miejsce różne procesy sedymentacyjne, m.in. takie jak sedymentacja z zawiesiny, wytapianie osadów z gór lodowych, przemywanie i wymywanie, remobilizacja, czy też resedymentacja osadów. Wyniki pracy pokazują, że na przedpolu Lodowca Hansa występują formy rzeźby związane z recesją lodowca, brak jest natomiast form związanych z szarżą lodowcową. Recesja Lodowca Hansa zachodzi stopniowo od końca MEL. Duże znaczenie dla recesji mają zmiany klimatu, co ma wpływ na ablację lodowca i wzrost dostawy wód wraz z osadami z niego wypływającymi. Poznanie zapisu recesji Lodowca Hansa w ostatnim stuleciu oraz jej skutków przyczyni się do poszerzenia wiedzy nie tylko o tym lodowcu, ale także o innych, podobnych do niego.
Zajęłam się tą tematyką, ponieważ w literaturze pozostawał pod znakiem zapytania zapis zachowania Hansbreen od końca Małej Epoki Lodowej do czasów obecnych. Część naukowców uważała, że lodowiec ten szarżował w tym czasie, a część, że nie. Uznałam, że poprzez rozpoznanie rzeźby przedpola lodowca, będę mogła zrekonstruować zapis jego zachowania w XX wieku - opowiada Joanna. A zapytana, czego nauczyła się w czasie studiów doktoranckich, odpowiada: Przez te 4 lata studiów poznałam metody geofizyczne, które wykorzystałam w pracy. Nauczyłam się obsługiwać sprzęt taki jak profiler osadów, czy sonar boczny, dzięki któremu można poznać rzeźbę dna morskiego.
Link do materiału filmowego, w którym mgr Joanna Ćwiąkała opowiada o tym, jak zaczęła się jej przygoda na Spitsbergenie i na czym polegały jej badania: