Aktualności

18.012021

Początek roku i trzy nominacje profesorskie

Tym samym powiększyło się grono profesorskie w Zakładach Sejsmicznych Badań Litosfery, Fizyki Atmosfery oraz Obrazowania Geofizycznego.

Prof. dr hab. Tomasz Janik

Prof. dr hab. inż. Jacek W. Kamiński

Prof. dr hab. inż. Michał Malinowski

Prof. dr hab. Tomasz Janik, geofizyk-sejsmolog, od ponad 40 lat zajmuje się badaniami struktury skorupy i górnego płaszcza Ziemi w różnych rejonach Polski, Europy i świata z wykorzystaniem głównie metod sejsmiki aktywnej. W 1978 roku ukończył studia na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Gdańskiego uzyskując tytuł magistra oceanografii ze specjalnością oceanografia fizyczna. W tym samym roku rozpoczął pracę w Instytucie Geofizyki PAN, w Samodzielnej Pracowni Głębokich Struktur kierowanej przez profesora Aleksandra Gutercha, przemianowanej później na Zakład Sejsmicznych Badań Litosfery. W 1996 roku uzyskał w Instytucie Geofizyki PAN stopień naukowy doktora, a w 2011 roku stopień doktora habilitowanego w dziedzinie nauk o Ziemi, dyscyplinie geofizyka. Od 2012 kierownik Zakładu Sejsmicznych Badań Litosfery. Brał aktywny udział w realizacji około 40 projektów badań sejsmiki aktywnej i pasywnej. Zajmował się przygotowaniem i przeprowadzeniem eksperymentów sejsmicznych, a później przygotowaniem i interpretacją zgromadzonych danych, w tym modeli struktury skorupy i górnego płaszcza Ziemi. Większość projektów jest prowadzona w szerokiej współpracy międzynarodowej.

Tematycznie i regionalnie, można wydzielić kilka głównych obszarów zainteresowań:
1. Rejon Antarktyki Zachodniej: łuk wyspowy Szetlandów Południowych, ryft Bransfielda, ciało wysokoprędkościowe (HVB), subdukcja płyty antarktycznej, kontakt strefy aktywnej subdukcji ze strefą nieaktywną. Udział w czterech ekspedycjach geodynamicznych do Antarktyki Zachodniej w latach 1979-1991.
2. Trans-Europejska strefa szwu: (Trans-European Suture Zone – TESZ) i jej sąsiedztwo; basen polski, monoklina przedsudecka, brzeg kratonu wschodnioeuropejskiego, Karpaty, basen panoński, Apuseni Mts., Transylvanian basin, Dobrudża, platforma scytyjska,. TESZ biegnie od Morza Północnego do Morza Czarnego, przecinając środek Polski, z północnego-zachodu na południowy-wschód. To strefa kontaktu kratonu wschodnioeuropejskiego, platformy paleozoicznej i Karpat, jeden z najbardziej skomplikowanych pod względem budowy geologicznej rejonów Europy. Udział w realizacji i interpretacji kilkudziesięciu profili głębokich sondowań sejsmicznych.
3. Kraton wschodnioeuropejski: tarcza bałtycka, tarcza ukraińska, ryft prypecko-dnieprowsko-doniecki, brzeg kratonu, TESZ i TTZ, współczynnik Vp/Vs. Badania sejsmiczne prowadzone na kratonach dostarczają nie tylko dobrej jakości zapis pola fal P, ale także porównywalnej jakości zapis dla pola fal S. Pozwala to na przedstawienie rozkładu prędkości fal S oraz współczynnika Vp/Vs, który można przypisywać różnym typom skał. Wieloletnia współpraca z kolegami w Finlandii i Ukrainie.
4. Arktyka: Grzbiet Śródatlantycki, Grzbiet Knipovicha (ultrawolny, rozszerzanie <2 cm/r), Morze Grenlandzkie, Spitsbergen, Morze Barentsa. Sejsmiczne badania pasywne i aktywne z użyciem ocean bottom seismometers (OBS-ów).
Prof. Tomasz Janik to niezwykle aktywny naukowiec. Jest autorem/współautorem ponad 67 publikacji (Scopus) z czego 50 znajduje się na liście Web of Science. Wg. danych Web of Science indeks Hirscha dla prac prof. Janika wynosi 26, a wg Scopus 30. Liczba cytowań (ISI Web of Science) to ponad 1600 ogółem, a bez autocytowań ponad 1300.
Osią działalności prof. dr. hab. inż. Jacka Kamińskiego jest tworzenie i udoskonalanie modeli atmosfery, znajdowanie dla nich nowych, praktycznych zastosowań, które pozwalają na lepszą weryfikację wyników (m.in. z wykorzystaniem danych satelitarnych), jak również identyfikację luk w istniejącym stanie wiedzy, np. sprzężenia zwrotne w systemie klimatycznym z uwzględnieniem chemii atmosfery.
W 1980 r. ukończył studia magisterskie na Politechnice Warszawskiej, specjalność inżynieria środowiska. Pracę doktorską (Doctor of Philosophy, Earth and Space Science) obronił w 1994 r. na York University w Toronto, w Kanadzie. Habilitację w dziedzinie nauk technicznych, dyscyplina inżynierii środowiska, otrzymał w 2012 r. na Politechnice Warszawskiej.
Po podjęciu pracy zawodowej w Kanadzie, w 1981 r. prof. J. Kamiński uczestniczył w budowie eulerowskiego modelu przemian i transportu zanieczyszczeń w atmosferze ADOM (Acidified Deposition and Oxidants Model), dla skali regionalnej. Wyniki przeprowadzonego modelowania pozwoliły na wypracowanie planów poprawy stanu środowiska i wprowadzenie odpowiednich przepisów prawnych w USA i Kanadzie. W ramach pracy doktorskiej prof. J. Kamiński zbudował globalny model transportu i przemian związków chemicznych w atmosferze. Wykonał wówczas jedno z pierwszych na świecie studiów chemii i dynamiki stratosfery, w kontekście zanikającej warstwy ozonowej nad Antarktydą. Zdobyte doświadczenie i wyniki pracy doktorskiej stanowiły punkt wyjścia do dalszych badań nad dynamiką i chemią troposfery i stratosfery.
Otrzymany w 2004 r. tytuł Adjunct Professor na York University pozwolił prof. J. Kamińskiemu na aktywne zaangażowanie się w prace dydaktyczne oraz prowadzenie samodzielnych grantów badawczych. Pełnił rolę dyrektora wykonawczego (Executive Director) konsorcjum MAQNet (Multiscale Air Quality Modelling Network) i sprawował nadzór merytoryczny nad strategią budowy modelu GEM-AQ (Global Environmental Multiscale Air Quality model). Był to pierwszy na świecie globalny model dynamiki i chemii troposfery typu ‘on-line’, w który procesy przemian chemicznych i aerozoli były wbudowane w model prognozy pogody (oraz model klimatu).
Zbudowany przez prof. J. Kamińskiego system modelowania, oparty na modelu GEM-AQ, był i jest wykorzystywany w licznych projektach oraz umożliwił prof. Kamińskiemu udział w inicjatywach międzynarodowych. Ponadto model GEM-AQ był wykorzystany w 14 pracach doktorskich oraz w licznych pracach magisterskich na Politechnice Warszawskiej i na York University, w tym 4 pracach doktorskich, w których prof. Kamiński był promotorem. Prace doktorskie dotyczyły symulacji sprzężeń zwrotnych pomiędzy procesami meteorologicznymi i chemicznymi.
Od roku 2019  model GEM-AQ jest podstawą krajowego systemu modelowania jakości powietrza. Wyniki prognoz dla Indeksu Jakości Powietrza można znaleźć na stronie: https://ios.edu.pl/jakosc-powietrza. Od roku 2018 wraz z ośmioma europejskimi modelami jest częścią wiązkowej prognozy jakości powierza dla Europy w ramach Serwisu Copernicus (Copernicus Atmosphere Monitoring Service -Regional Production: https://regional.atmosphere.copernicus.eu).
Prowadzone projekty nad rozwojem i wdrożeniami modelu zaowocowały licznymi publikacjami, dokumentującymi poszczególne etapy prac (chociażby 20 publikacji z listy filadelfijskiej, opublikowane po uzyskaniu habilitacji). Część z nich opisuje oryginalne rozwiązania i zastosowania zbudowanego przez prof. Kamińskiego systemu modelowania chemii i dynamiki atmosfery. Prace te pokazują ewolucję systemu modelowania, poszerzanie spektrum zastosowań naukowych i rozbudowę grupy badawczej, w ramach szerokiej współpracy międzynarodowej.
Bieżące prace badawcze, w które prof. Kamiński jest zaangażowany, prowadzone są w IGF PAN oraz w IOŚ-PIB, i są związane z modelowaniem i analizą składu chemicznego troposfery i stratosfery. Prof. Kamiński jest naukowcem niezwykle aktywnym na arenie międzynarodowej. Jest  zaangażowany w szereg projektów związanych z zastosowaniem modeli GEM-AQ i GEM-Mars. Są to badania w dziedzinie fizyki i chemii atmosfery (Ziemi i Marsa), projektowanie instrumentów satelitarnych oraz badania odziaływania emisji antropogenicznych na środowisko. Współpracuje ministerstwami transportu USA i Kanady (US Federal Aviation Administration and Transport Canada) w ramach projektu ASCENT – the Aviation Sustainability Center (https://ascent.aero, http://partner.mit.edu)
Jest w-ce przewodniczącym grupy zadaniowej TF HTAP (Task Force on Hemispheric Transport of Air Pollution), Konwencja d/s Przenoszenia Zanieczyszczeń Atmosfery na Dalekie Odległości (CLRTAP) przy Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych. W ramach działalności grupy zadaniowej realizuje badania w zakresie transportu zanieczyszczeń na półkuli północnej z uwzględnieniem skutków regionalnych dla jakości powietrza i krótkoterminowych konsekwencji dla klimatu.
Jest członkiem zespołu kierującego budową instrumentów satelitarnych Sentinel 4 i Sentinel 5 (Mission Advisory Group) przy Europejskiej Agencji Kosmicznej.  Od roku 2010 jest członkiem zespołu badawczego projektu NOMAD (Nadir and Occultation for Mars Discovery).
W trakcie swojej pracy zawodowej prof. Kamiński angażował się w działalność organizacyjną w odniesieniu do inicjatyw i konferencji związanych z przedmiotem jego zainteresowań naukowych. Na uwagę zasługuję m.in. założenie przez prof. Kamińskiego Fundacji EkoPrognoza, której jednym z celów działania jest informowanie społeczeństwa o stanie zanieczyszczenia powietrza, poprzez realizację codziennej prognozy jakości powietrza dla Polski i Europy, publikowanej w Internecie (od 2011 r. ).
Od początku swojej kariery naukowej prof. J. Kamiński pracuje ze studentami, stawiając sobie za zadanie przekazanie im niezbędnej wiedzy związanej z naukami o atmosferze i wybranymi aspektami problematyki jakości powietrza. Działalność dydaktyczną oraz współpromotorstwo prac prowadził przede wszystkim na Uniwersytecie York w Toronto oraz w ramach wieloletniej współpracy z Wydziałem Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej. Od 2016 r. prowadzi działalność dydaktyczną w Instytucie Geofizyki PAN. Pełnił role promotora w czterech zakończonych pozytywnie postępowaniach doktorskich, bierze również udział w jednym otwartym przewodzie doktorskim.
Prof. dr hab. inż. Michał Malinowski
Prof. dr hab. inż. Michał Malinowski, specjalista w dziedzinie geofizyki, w szczególności w rozwijaniu i wykorzystaniu badań sejsmicznych, to niezwykle aktywny i dynamiczny naukowiec, pionier wykorzystania inwersji pełnego pola falowego w kontekście budowy wysokorozdzielczych modeli prędkości, jak również tłumienia fal sejsmicznych, na podstawie lądowych danych sejsmicznych. Ukończył studia magisterskie na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, specjalność geofizyka poszukiwawcza. W 2001 roku rozpoczął swoją karierę zawodową w Instytucie Geofizyki PAN, gdzie został zatrudniony jako asystent w grupie prof. Aleksandra Gutercha. Po obronie pracy doktorskiej w 2006 r., pod kierownictwem prof. Marka Grada, objął stanowisko adiunkta, a po uzyskaniu habilitacji w 2013 r., profesora nadzwyczajnego.  Jedyną przerwą w zatrudnieniu w Instytucie był roczny staż podoktorski w kanadyjskiej służbie geologicznej (GSC) w Ottawie (2007-08). Od 2012 roku jest kierownikiem Zespołu Obrazowania Sejsmicznego, a następnie od 2017 roku kierownikiem nowego Zakładu Obrazowania Geofizycznego. Jest członkiem Rady Naukowej IGF PAN (kadencja 2014-18 oraz 2019-22), ING PAN (2019-22) oraz PIG-PIB (2020).
Prof. Malinowski był laureatem programów stypendialnych FNP START oraz HOMING, jak również stypendium im. Prof. K. Rybickiego. W 2017 roku otrzymał nagrodę naukową Wydziału III PAN im. M. P. Rudzkiego za cykl publikacji związanych z badaniami nad obrazowaniem struktury skorupy ziemskiej w Polsce na podstawie głębokiej sejsmiki refleksyjnej.  W 2018 roku wyróżniony odznaką „Zasłużony dla polskiej geologii” (Ministerstwo Środowiska).
Prof. Malinowski to wszechstronny naukowiec, którego zainteresowania naukowe związane są zarówno z badaniami podstawowymi, jak i aplikacyjnymi. Od lat tradycyjnie związany z rozpoznaniem struktury skorupy ziemskiej za pomocą głębokiej sejsmiki refrakcyjnej oraz refleksyjnej. Interesuje się także wykorzystaniem metod sejsmicznych w poszukiwaniach węglowodorów (w tym niekonwencjonalnych) oraz złóż rud metali. W ostatnim czasie, w kręgu zainteresowań prof. Malinowskiego znalazła się tzw. sejsmika pasywna i metody interferometrii sejsmicznej, jak również analiza sejsmiczności lodowców. Interesują go także nowe metody pomiarowe, np. za pomocą światłowodów (Distributed Acoustic Sensing), a także zastosowanie uczenia maszynowego w różnych aspektach przetwarzania i interpretacji danych sejsmicznych.
Prof. Malinowski jest aktywny na arenie krajowej oraz międzynarodowej. Jest autorem/współautorem 56 prac o zasięgu międzynarodowym w czasopismach z listy JCR opublikowanych w latach 2005-21. Aktywnie współpracuje z naukowcami z kraju oraz zagranicy. Z jego inicjatywy, w 2018 roku w Krakowie odbyła się międzynarodowa konferencja SEISMIX (18th Symposium on the Deep Structure of the Continents and their Margins).
Kierował 2 projektami NCN (SONATA, OPUS). Aktualnie realizuje 2 projekty NCN (OPUS, SHENG). Kierował po stronie Instytutu 2 projektami z konkursów NCBR Blue Gas 1 i 2 (JURASHALE i SHALEMECH), jak również projektem H2020 SmartExploration oraz ERA-MIN (COGITO-MIN). Oprócz tego był kierownikiem i wykonawcą szeregu innych projektów krajowych i międzynarodowych, w tym we współpracy z przemysłem naftowym (ION Geophysical).
Należy podkreślić jego wieloletnie poświęcenie i oddanie się pracy z młodymi naukowcami i studentami, za które został wyróżniony przez studentów nagrodą „Mentor Roku” (IGF PAN). Jest promotorem wielu prac doktorskich w IGF oraz magisterskich na AGH, a także współpromotorem doktoranta na Uniwersytecie w Uppsali. Obecnie sprawuje opiekę nad doktorantami oraz post-docami w Instytucie przekazując im swoją wiedzę i doświadczenie. Opiekuje się również kołem studenckim Society of Exploration Geophysicists.
Prof. Malinowski jest obecnie współredaktorem naczelnym czasopisma „Acta Geophysica” (Springer-Nature) odpowiedzialnym za sekcję „Applied Geophysics”, a także redaktorem czasopism „Solid Earth” (EGU), „Geophysical Journal International” (Oxford) oraz “Minerals” (MDPI). W styczniu br. prof. Malinowski zmienił swoje główne miejsce zatrudnienia z Instytutu na fińską służbę geologiczną (GTK) w Espoo. Pomimo tego, nadal kieruje pracami Zakładu Obrazowania Geofizycznego, jak również jest członkiem zespołu ds. strategii naukowej Instytutu. (ZKNiE)