Fizyka atmosfery i zdrowie publiczne? Związek może wydawać się nieoczywisty, jednak praca doktorska Jakuba Guzikowskiego, opracowana w Zakładzie Fizyki Atmosfery Instytutu Geofizyki PAN, pod kierunkiem prof. dr. hab. Janusza Krzyścina dowodzi, że ta dziedzina ma bardzo praktyczne i codzienne zastosowanie.

Wiele osób zmaga się z niedoborami witaminy D, z drugiej strony nierzadkie są też groźne choroby skóry takie jak nowotwory. Promieniowanie UV może być niebezpieczne, ale jednocześnie dostarcza promieniowania potrzebnego do wytworzenia niezbędnej dla człowieka witaminy D3. 

Według koncepcji WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) z uwagi na promieniowanie słoneczne  pobyt na wolnym powietrzu w miejscach nasłonecznionych powinien być ograniczany, a do wyznaczania tego limitu służy indeks UV. W naszych szerokościach geograficznych bezpieczny poziom natężenia UV występuje wcześnie rano i późnym wieczorem w przypadku bezchmurnych dni późną wiosną i latem, lub przez cały dzień w warunkach silnego zachmurzenia (indeks UV <2, przebywanie na zewnątrz bez ograniczeń).

Czy możliwe jest zatem wyznaczenie bezpiecznego czasu opalania, które przyniesie naszemu organizmowi korzyści? Jakub Guzikowski w swojej pracy doktorskiej opracował scenariusz zdrowego pobytu na wolnym powietrzu dla dwóch najbardziej popularnych w Polsce fototypów skóry – I i II, w oparciu o teoretycznie wyznaczone dzienne dawki witaminalne uzyskiwane przez praprzodków współczesnego człowieka (plemię Hadza). Analiza krwi przedstawicieli plemion koczowniczych Hadza i Masajów zamieszkujących Afrykę równikową wykazała, że pożądana dawka witaminy D3 jest dużo wyższa, niż do tej pory sądzono, a do jej wytworzenia w organizmie potrzeba znacznie dłuższego czasu. Ponadto, tylko młode osoby mogą uzyskać optymalną dawkę witaminy w sposób naturalny, osoby starsze powinny stosować suplementację.

Opracowane rozwiązania zapewnią bardziej dokładne, niż tylko na podstawie informacji WHO, określenie zindywidualizowanych, optymalnych, jednocześnie skutecznych i bezpiecznych dawek promieniowania. Może to mieć też znaczenie terapeutyczne, na przykład w leczeniu łuszczycy. Temu zagadnieniu poświęcony był jeden z czterech artykułów tworzących cykl doktorski. Na podstawie złożonego prognostycznego modelu doktorant opracował również dwie aplikacje na smartfona, które w prosty sposób pomagają określić, ile czasu możemy i powinniśmy przebywać na wolnym powietrzu. 

Zachęcamy do zapoznania się z pracą doktorską w Bibliotece IGF PAN oraz do przeczytania informacji o zdrowym opalaniu, przygotowanych na podstawie streszczenia pracy doktorskiej, dostępnych na stronie: zdroweopalanie.igf.edu.pl