Pył drogowy to mieszanina cząsteczek pochodzenia naturalnego i antropogenicznego, osadzająca się na nawierzchniach drogowych. W jego skład wchodzą zanieczyszczenia z emisji spalin, zużycia opon, klocków hamulcowych czy nawierzchni, a także cząsteczki mikroplastików i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Te ostatnie to substancje uznawane za rakotwórcze, które kumulują się szczególnie w najdrobniejszych frakcjach pyłu.

Warszawa, jako stolica Polski, zmaga się z problemem zanieczyszczenia powietrza. Wysokie stężenia WWA w pyle drogowym stanowią poważne zagrożenie zdrowotne dla mieszkańców. Długotrwała ekspozycja na te zanieczyszczenia może prowadzić do chorób układu oddechowego, sercowo-naczyniowego oraz nowotworów.

Naukowcy z Instytutu Geofizyki PAN badają różne frakcje granulometryczne pyłu ulicznego, czyli różne rozmiary jego ziaren, które mogą mieć odmienne własności, na przykład magnetyczne, lub różnić się pod względem szkodliwości oddziaływania na zdrowie ludzkie – im mniejsze cząsteczki, tym mają większą łatwość przedostawania się do organizmu.

W projekcie finansowanym przez Narodowe Centrum Nauki naukowcy z IGF PAN wykorzystują parametry magnetyczne jako narzędzie przesiewowe do oceny stężeń WWA. Podatność magnetyczna, od lat stosowana w badaniach zanieczyszczeń metalami ciężkimi, może znacząco ułatwić ocenę poziomu toksycznych substancji w pyłach drogowych. Silne korelacje między parametrami magnetycznymi a stężeniami WWA sugerują możliwość opracowania szybszych i tańszych metod analizy.

Jak pokazano w poniższym filmie, wykorzystanie zaawansowanych technologii pomiarowych pozwala na precyzyjne określenie zanieczyszczeń, co jest kluczowe dla opracowania bardziej efektywnych strategii ich redukcji.

— W Polsce przeprowadzono badania dotyczące WWA w różnych mediach, takich jak pył drogowy i osady, ale wciąż brakuje badań, w których wnioskowanie o przestrzennym rozkładzie zanieczyszczeń WWA opierałoby się na ilości pomiarów znaczącej statystycznie i reprezentatywnej dla rozległego obszaru. Celem naszego projektu jest między innymi dostarczenie oceny poziomu zanieczyszczenia, narażenia ludzi na WWA i zaproponowanie jednego z parametrów magnetycznych jako parametru przesiewowego do pomiarów chemicznych WWA na podstawie rozbudowanej bazy pomiarów tych 16 najbardziej szkodliwych związków. Zrozumienie przestrzennej zmienności stężeń WWA i ich potencjalnych skutków zdrowotnych jest kluczowe dla opracowania ukierunkowanych strategii zmniejszania zanieczyszczeń i ochrony zdrowia publicznego w szybko urbanizujących się środowiskach – mówi dr Sylwia Klaudia Dytłow, kierownik projektu “Opracowanie nowego zastosowania parametrów magnetycznych do oceny stężenia zanieczyszczeń wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych we frakcjach granulometrycznych pyłów drogowych” (nr grantu 2021/43/D/ST10/00996) finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki.

Więcej informacji na temat badań można znaleźć w publikacji naukowej zespołu w czasopiśmie „Environmental Geochemistry and Health”: DOI: 10.1007/s10653-024-02344-1.