Początek roku i trzy nominacje profesorskie
Tym samym powiększyło się grono profesorskie w Zakładach Sejsmicznych Badań Litosfery, Fizyki Atmosfery oraz Obrazowania Geofizycznego.
Prof. dr hab. inż. Jacek W. Kamiński
Prof. dr hab. inż. Michał Malinowski
Prof. dr hab. Tomasz Janik, geofizyk-sejsmolog, od ponad 40 lat zajmuje się badaniami struktury skorupy i górnego płaszcza Ziemi w różnych rejonach Polski, Europy i świata z wykorzystaniem głównie metod sejsmiki aktywnej. W 1978 roku ukończył studia na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Gdańskiego uzyskując tytuł magistra oceanografii ze specjalnością oceanografia fizyczna. W tym samym roku rozpoczął pracę w Instytucie Geofizyki PAN, w Samodzielnej Pracowni Głębokich Struktur kierowanej przez profesora Aleksandra Gutercha, przemianowanej później na Zakład Sejsmicznych Badań Litosfery. W 1996 roku uzyskał w Instytucie Geofizyki PAN stopień naukowy doktora, a w 2011 roku stopień doktora habilitowanego w dziedzinie nauk o Ziemi, dyscyplinie geofizyka. Od 2012 kierownik Zakładu Sejsmicznych Badań Litosfery. Brał aktywny udział w realizacji około 40 projektów badań sejsmiki aktywnej i pasywnej. Zajmował się przygotowaniem i przeprowadzeniem eksperymentów sejsmicznych, a później przygotowaniem i interpretacją zgromadzonych danych, w tym modeli struktury skorupy i górnego płaszcza Ziemi. Większość projektów jest prowadzona w szerokiej współpracy międzynarodowej.
Tematycznie i regionalnie, można wydzielić kilka głównych obszarów zainteresowań:
1. Rejon Antarktyki Zachodniej: łuk wyspowy Szetlandów Południowych, ryft Bransfielda, ciało wysokoprędkościowe (HVB), subdukcja płyty antarktycznej, kontakt strefy aktywnej subdukcji ze strefą nieaktywną. Udział w czterech ekspedycjach geodynamicznych do Antarktyki Zachodniej w latach 1979-1991.
2. Trans-Europejska strefa szwu: (Trans-European Suture Zone – TESZ) i jej sąsiedztwo; basen polski, monoklina przedsudecka, brzeg kratonu wschodnioeuropejskiego, Karpaty, basen panoński, Apuseni Mts., Transylvanian basin, Dobrudża, platforma scytyjska,. TESZ biegnie od Morza Północnego do Morza Czarnego, przecinając środek Polski, z północnego-zachodu na południowy-wschód. To strefa kontaktu kratonu wschodnioeuropejskiego, platformy paleozoicznej i Karpat, jeden z najbardziej skomplikowanych pod względem budowy geologicznej rejonów Europy. Udział w realizacji i interpretacji kilkudziesięciu profili głębokich sondowań sejsmicznych.
3. Kraton wschodnioeuropejski: tarcza bałtycka, tarcza ukraińska, ryft prypecko-dnieprowsko-doniecki, brzeg kratonu, TESZ i TTZ, współczynnik Vp/Vs. Badania sejsmiczne prowadzone na kratonach dostarczają nie tylko dobrej jakości zapis pola fal P, ale także porównywalnej jakości zapis dla pola fal S. Pozwala to na przedstawienie rozkładu prędkości fal S oraz współczynnika Vp/Vs, który można przypisywać różnym typom skał. Wieloletnia współpraca z kolegami w Finlandii i Ukrainie.
4. Arktyka: Grzbiet Śródatlantycki, Grzbiet Knipovicha (ultrawolny, rozszerzanie <2 cm/r), Morze Grenlandzkie, Spitsbergen, Morze Barentsa. Sejsmiczne badania pasywne i aktywne z użyciem ocean bottom seismometers (OBS-ów).
Prof. Tomasz Janik to niezwykle aktywny naukowiec. Jest autorem/współautorem ponad 67 publikacji (Scopus) z czego 50 znajduje się na liście Web of Science. Wg. danych Web of Science indeks Hirscha dla prac prof. Janika wynosi 26, a wg Scopus 30. Liczba cytowań (ISI Web of Science) to ponad 1600 ogółem, a bez autocytowań ponad 1300.
Osią działalności prof. dr. hab. inż. Jacka Kamińskiego jest tworzenie i udoskonalanie modeli atmosfery, znajdowanie dla nich nowych, praktycznych zastosowań, które pozwalają na lepszą weryfikację wyników (m.in. z wykorzystaniem danych satelitarnych), jak również identyfikację luk w istniejącym stanie wiedzy, np. sprzężenia zwrotne w systemie klimatycznym z uwzględnieniem chemii atmosfery.
W 1980 r. ukończył studia magisterskie na Politechnice Warszawskiej, specjalność inżynieria środowiska. Pracę doktorską (Doctor of Philosophy, Earth and Space Science) obronił w 1994 r. na York University w Toronto, w Kanadzie. Habilitację w dziedzinie nauk technicznych, dyscyplina inżynierii środowiska, otrzymał w 2012 r. na Politechnice Warszawskiej.
Po podjęciu pracy zawodowej w Kanadzie, w 1981 r. prof. J. Kamiński uczestniczył w budowie eulerowskiego modelu przemian i transportu zanieczyszczeń w atmosferze ADOM (Acidified Deposition and Oxidants Model), dla skali regionalnej. Wyniki przeprowadzonego modelowania pozwoliły na wypracowanie planów poprawy stanu środowiska i wprowadzenie odpowiednich przepisów prawnych w USA i Kanadzie. W ramach pracy doktorskiej prof. J. Kamiński zbudował globalny model transportu i przemian związków chemicznych w atmosferze. Wykonał wówczas jedno z pierwszych na świecie studiów chemii i dynamiki stratosfery, w kontekście zanikającej warstwy ozonowej nad Antarktydą. Zdobyte doświadczenie i wyniki pracy doktorskiej stanowiły punkt wyjścia do dalszych badań nad dynamiką i chemią troposfery i stratosfery.
Otrzymany w 2004 r. tytuł Adjunct Professor na York University pozwolił prof. J. Kamińskiemu na aktywne zaangażowanie się w prace dydaktyczne oraz prowadzenie samodzielnych grantów badawczych. Pełnił rolę dyrektora wykonawczego (Executive Director) konsorcjum MAQNet (Multiscale Air Quality Modelling Network) i sprawował nadzór merytoryczny nad strategią budowy modelu GEM-AQ (Global Environmental Multiscale Air Quality model). Był to pierwszy na świecie globalny model dynamiki i chemii troposfery typu ‘on-line’, w który procesy przemian chemicznych i aerozoli były wbudowane w model prognozy pogody (oraz model klimatu).
Zbudowany przez prof. J. Kamińskiego system modelowania, oparty na modelu GEM-AQ, był i jest wykorzystywany w licznych projektach oraz umożliwił prof. Kamińskiemu udział w inicjatywach międzynarodowych. Ponadto model GEM-AQ był wykorzystany w 14 pracach doktorskich oraz w licznych pracach magisterskich na Politechnice Warszawskiej i na York University, w tym 4 pracach doktorskich, w których prof. Kamiński był promotorem. Prace doktorskie dotyczyły symulacji sprzężeń zwrotnych pomiędzy procesami meteorologicznymi i chemicznymi.
Od roku 2019 model GEM-AQ jest podstawą krajowego systemu modelowania jakości powietrza. Wyniki prognoz dla Indeksu Jakości Powietrza można znaleźć na stronie: https://ios.edu.pl/jakosc-powietrza. Od roku 2018 wraz z ośmioma europejskimi modelami jest częścią wiązkowej prognozy jakości powierza dla Europy w ramach Serwisu Copernicus (Copernicus Atmosphere Monitoring Service -Regional Production: https://regional.atmosphere.copernicus.eu).
Prowadzone projekty nad rozwojem i wdrożeniami modelu zaowocowały licznymi publikacjami, dokumentującymi poszczególne etapy prac (chociażby 20 publikacji z listy filadelfijskiej, opublikowane po uzyskaniu habilitacji). Część z nich opisuje oryginalne rozwiązania i zastosowania zbudowanego przez prof. Kamińskiego systemu modelowania chemii i dynamiki atmosfery. Prace te pokazują ewolucję systemu modelowania, poszerzanie spektrum zastosowań naukowych i rozbudowę grupy badawczej, w ramach szerokiej współpracy międzynarodowej.
Bieżące prace badawcze, w które prof. Kamiński jest zaangażowany, prowadzone są w IGF PAN oraz w IOŚ-PIB, i są związane z modelowaniem i analizą składu chemicznego troposfery i stratosfery. Prof. Kamiński jest naukowcem niezwykle aktywnym na arenie międzynarodowej. Jest zaangażowany w szereg projektów związanych z zastosowaniem modeli GEM-AQ i GEM-Mars. Są to badania w dziedzinie fizyki i chemii atmosfery (Ziemi i Marsa), projektowanie instrumentów satelitarnych oraz badania odziaływania emisji antropogenicznych na środowisko. Współpracuje ministerstwami transportu USA i Kanady (US Federal Aviation Administration and Transport Canada) w ramach projektu ASCENT – the Aviation Sustainability Center (https://ascent.aero, http://partner.mit.edu)
Jest w-ce przewodniczącym grupy zadaniowej TF HTAP (Task Force on Hemispheric Transport of Air Pollution), Konwencja d/s Przenoszenia Zanieczyszczeń Atmosfery na Dalekie Odległości (CLRTAP) przy Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych. W ramach działalności grupy zadaniowej realizuje badania w zakresie transportu zanieczyszczeń na półkuli północnej z uwzględnieniem skutków regionalnych dla jakości powietrza i krótkoterminowych konsekwencji dla klimatu.
Jest członkiem zespołu kierującego budową instrumentów satelitarnych Sentinel 4 i Sentinel 5 (Mission Advisory Group) przy Europejskiej Agencji Kosmicznej. Od roku 2010 jest członkiem zespołu badawczego projektu NOMAD (Nadir and Occultation for Mars Discovery).
W trakcie swojej pracy zawodowej prof. Kamiński angażował się w działalność organizacyjną w odniesieniu do inicjatyw i konferencji związanych z przedmiotem jego zainteresowań naukowych. Na uwagę zasługuję m.in. założenie przez prof. Kamińskiego Fundacji EkoPrognoza, której jednym z celów działania jest informowanie społeczeństwa o stanie zanieczyszczenia powietrza, poprzez realizację codziennej prognozy jakości powietrza dla Polski i Europy, publikowanej w Internecie (od 2011 r. ).
Od początku swojej kariery naukowej prof. J. Kamiński pracuje ze studentami, stawiając sobie za zadanie przekazanie im niezbędnej wiedzy związanej z naukami o atmosferze i wybranymi aspektami problematyki jakości powietrza. Działalność dydaktyczną oraz współpromotorstwo prac prowadził przede wszystkim na Uniwersytecie York w Toronto oraz w ramach wieloletniej współpracy z Wydziałem Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej. Od 2016 r. prowadzi działalność dydaktyczną w Instytucie Geofizyki PAN. Pełnił role promotora w czterech zakończonych pozytywnie postępowaniach doktorskich, bierze również udział w jednym otwartym przewodzie doktorskim.
Prof. dr hab. inż. Michał Malinowski, specjalista w dziedzinie geofizyki, w szczególności w rozwijaniu i wykorzystaniu badań sejsmicznych, to niezwykle aktywny i dynamiczny naukowiec, pionier wykorzystania inwersji pełnego pola falowego w kontekście budowy wysokorozdzielczych modeli prędkości, jak również tłumienia fal sejsmicznych, na podstawie lądowych danych sejsmicznych. Ukończył studia magisterskie na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, specjalność geofizyka poszukiwawcza. W 2001 roku rozpoczął swoją karierę zawodową w Instytucie Geofizyki PAN, gdzie został zatrudniony jako asystent w grupie prof. Aleksandra Gutercha. Po obronie pracy doktorskiej w 2006 r., pod kierownictwem prof. Marka Grada, objął stanowisko adiunkta, a po uzyskaniu habilitacji w 2013 r., profesora nadzwyczajnego. Jedyną przerwą w zatrudnieniu w Instytucie był roczny staż podoktorski w kanadyjskiej służbie geologicznej (GSC) w Ottawie (2007-08). Od 2012 roku jest kierownikiem Zespołu Obrazowania Sejsmicznego, a następnie od 2017 roku kierownikiem nowego Zakładu Obrazowania Geofizycznego. Jest członkiem Rady Naukowej IGF PAN (kadencja 2014-18 oraz 2019-22), ING PAN (2019-22) oraz PIG-PIB (2020).
Prof. Malinowski był laureatem programów stypendialnych FNP START oraz HOMING, jak również stypendium im. Prof. K. Rybickiego. W 2017 roku otrzymał nagrodę naukową Wydziału III PAN im. M. P. Rudzkiego za cykl publikacji związanych z badaniami nad obrazowaniem struktury skorupy ziemskiej w Polsce na podstawie głębokiej sejsmiki refleksyjnej. W 2018 roku wyróżniony odznaką „Zasłużony dla polskiej geologii” (Ministerstwo Środowiska).
Prof. Malinowski to wszechstronny naukowiec, którego zainteresowania naukowe związane są zarówno z badaniami podstawowymi, jak i aplikacyjnymi. Od lat tradycyjnie związany z rozpoznaniem struktury skorupy ziemskiej za pomocą głębokiej sejsmiki refrakcyjnej oraz refleksyjnej. Interesuje się także wykorzystaniem metod sejsmicznych w poszukiwaniach węglowodorów (w tym niekonwencjonalnych) oraz złóż rud metali. W ostatnim czasie, w kręgu zainteresowań prof. Malinowskiego znalazła się tzw. sejsmika pasywna i metody interferometrii sejsmicznej, jak również analiza sejsmiczności lodowców. Interesują go także nowe metody pomiarowe, np. za pomocą światłowodów (Distributed Acoustic Sensing), a także zastosowanie uczenia maszynowego w różnych aspektach przetwarzania i interpretacji danych sejsmicznych.
Prof. Malinowski jest aktywny na arenie krajowej oraz międzynarodowej. Jest autorem/współautorem 56 prac o zasięgu międzynarodowym w czasopismach z listy JCR opublikowanych w latach 2005-21. Aktywnie współpracuje z naukowcami z kraju oraz zagranicy. Z jego inicjatywy, w 2018 roku w Krakowie odbyła się międzynarodowa konferencja SEISMIX (18th Symposium on the Deep Structure of the Continents and their Margins).
Kierował 2 projektami NCN (SONATA, OPUS). Aktualnie realizuje 2 projekty NCN (OPUS, SHENG). Kierował po stronie Instytutu 2 projektami z konkursów NCBR Blue Gas 1 i 2 (JURASHALE i SHALEMECH), jak również projektem H2020 SmartExploration oraz ERA-MIN (COGITO-MIN). Oprócz tego był kierownikiem i wykonawcą szeregu innych projektów krajowych i międzynarodowych, w tym we współpracy z przemysłem naftowym (ION Geophysical).
Należy podkreślić jego wieloletnie poświęcenie i oddanie się pracy z młodymi naukowcami i studentami, za które został wyróżniony przez studentów nagrodą „Mentor Roku” (IGF PAN). Jest promotorem wielu prac doktorskich w IGF oraz magisterskich na AGH, a także współpromotorem doktoranta na Uniwersytecie w Uppsali. Obecnie sprawuje opiekę nad doktorantami oraz post-docami w Instytucie przekazując im swoją wiedzę i doświadczenie. Opiekuje się również kołem studenckim Society of Exploration Geophysicists.
Prof. Malinowski jest obecnie współredaktorem naczelnym czasopisma „Acta Geophysica” (Springer-Nature) odpowiedzialnym za sekcję „Applied Geophysics”, a także redaktorem czasopism „Solid Earth” (EGU), „Geophysical Journal International” (Oxford) oraz “Minerals” (MDPI). W styczniu br. prof. Malinowski zmienił swoje główne miejsce zatrudnienia z Instytutu na fińską służbę geologiczną (GTK) w Espoo. Pomimo tego, nadal kieruje pracami Zakładu Obrazowania Geofizycznego, jak również jest członkiem zespołu ds. strategii naukowej Instytutu. (ZKNiE)
